Deze twintig jaar vormen een nogal woelige of roerige periode in Nederland. Denk aan:
- De Commissie Baan maakt voor het eerst onderscheid tussen soft- en harddrugs. Vanaf de jaren zestig begint drugsgebruik een maatschappelijk probleem te worden (1972);
- De Arabische landen boycotten onder andere Nederland, omdat dit land Israël steunt met geheime wapenleveranties. De daaropvolgende oliecrisis is aanleiding voor de autoloze zondag (1973);
- De Lockheed-affaire komt aan het licht. Prins Bernhard zou meer dan een miljoen dollar aan steekpenningen hebben ontvangen van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed (1976);
- In Lekkerkerk wordt officieel bekendgemaakt dat de nieuwbouwwijk Lekkerkerk-West op een stortplaats van chemisch afval is gebouwd (1980). Het is het eerste in een serie gifschandalen;
- De inhuldiging van Beatrix (1980) gaat gepaard met grote rellen;
- Het Homomonument, 's werelds eerste openbare monument voor vervolgde homo's en lesbiennes, wordt onthuld in Amsterdam (1987).
Zoek je toevallig naar bijles Nederlands bij jou in de buurt? Neem gauw eens een kijkje op Superprof!
Historische Context Jaren Zeventig tot en met Negentig
Naast bovengenoemde gebeurtenissen had Nederland te maken met de volgende belangrijke ontwikkelingen en beslissingen.
Nederland had te maken met beslissingen rondom Duitse oorlogsmisdadigers die in Breda een levenslange straf uitzaten. In 1972 ontstond er discussie over of deze drie mannen niet vrijgelaten moesten worden. Het gratieverzoek werd afgewezen. In 1979 overleed een van hen (Kotalla) in de Bredase gevangenis. In 1988 laaide de discussie over de overgebleven twee weer op. In 1989 werden deze twee (Aus der Fünten en Fischer) toch vrijgelaten.
Een andere belangrijke kwestie was die van de Molukkers. Veel Molukkers waren in dienst van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 werd het KNIL in 1950 opgeheven. Intussen was de situatie in Indonesië veranderd. Indonesie veranderde al snel in een eenheidsstaat. Als reactie werd in 1950 op de Molukse eilanden de Republik Maluku Selatan (Republiek der Zuid-Molukken – RMS) uitgeroepen. De overgebleven Molukse voormalige KNIL-soldaten ondersteunden de RMS. Ze wilden zich aansluiten bij het leger van de RMS. Nederland stond dat niet toe. In 1951 werden zij daarom, samen met hun gezinnen – in totaal ongeveer 12.500 personen – met troepenschepen naar Nederland overgebracht. Daar werden ze niet bepaald met open armen ontvangen. Hun hoop op onafhankelijkheid en om terug te kunnen keren naar hun land vervaagde. Dit uitte zich in frustratie en onmacht.
- Zuid-Molukkers pogen vergeefs de Indonesische ambassadeur in Wassenaar te ontvoeren (1970);
- Een groep Zuid-Molukse jongeren kaapt een trein vlak bij het Drentse dorp Wijster (1975);
- Zuid-Molukkers gijzelen een basisschool in het Drentse Bovensmilde en een trein bij De Punt (1977).
In 1969 wordt Dolle mina opgericht als reactie op de te reformistisch geachte Man Vrouw Maatschappij. De tweede feministische golf heeft als doel doorbreking van het huisvrouwensyndroom, seksuele bevrijding, economische zelfstandigheid, herverdeling van zorgverantwoordelijkheden, doorbreking van het glazen plafond en politieke macht.
- De eerste abortuskliniek van Nederland, het Mildredhuis in Arnhem, start met het uitvoeren van abortus provocatus, wat gedoogd wordt door de overheid (1971);
- De Wet afbreking zwangerschap treed in werking, waarmee abortus wordt gelegaliseerd (1984).
In 1975 wordt Suriname een onafhankelijke republiek. De Minderhedennota wordt gepresenteerd waarmee een positieverbetering wordt beoogd van etnische minderheidsgroepen in achterstandssituaties, zoals gastarbeiders uit Turkije en Marokko en Molukkers, Surinamers en Antillianen (1983). In 1986 scheidt Aruba zich af van de overige Nederlandse Antillen en wordt een autonoom onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden.
Literaire Ontwikkelingen: de Zeventigers, Postmodernisme en de Tweede Feministische Golf
Vanaf de jaren 1970 bereikte de literatuur een veel groter publiek dan voorheen dankzij de toename van de welvaart en het aantal hooggeschoolden. De oplagecijfers van veel moderne Nederlandse romans stegen. De toegenomen belangstelling voor literatuur kwam tot uiting in de ruime boekenpagina's en de vele literaire bijlagen in kranten en andere tijdschriften.
Zoek je toevallig naar bijles Nederlands Zwolle of ergens anders? Neem snel een kijkje in ons aanbod van privéleraren op Superprof!
Zeventigers
In de jaren zeventig ontstonden nieuwe impulsen. Er groepeerde zich een aantal jonge prozaschrijvers die opnieuw kleinschalige, voor iedereen bevattelijke verhalen wilden vertellen. Zij schreven in 1970 samen het Manifest voor de jaren zeventig. Onder deze zeventigers bevonden zich o.a Heere Heeresma en Mensje van Keulen. Het mimetisch proza, zoals zij het zelf noemden, wilde de werkelijkheid afbeelden zoals ze is. Een voorbeeld is: Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming van Heeresma.
Als tegenhanger werd in 1974 het literaire tijdschrift De Revisor opgericht door Dirk Ayelt Kooiman (1946-2018). Ze zetten zij zich af tegen de toenmalige realistische, anekdotische literatuur. Zij wilden antimimetisch, dus niet waarheidsgetrouw, te werk gaan. Deze Revisor-groep ging bijvoorbeeld uit van de realiteit, maar overdreef deze. Enkele belangrijke auteurs rondom deze groep waren o.a. Doeschka Meijsing, Frans Kellendonk, A.F.Th. van der Heijden. Kooimans zelf werd bekend met de roman Montyn (1982), het levensverhaal van schilder Jan Montyn.
Jeroen Brouwers zou hen in een polemisch essay uit 1979 met de titel De Nieuwe Revisor aanvallen met het verwijt de literatuur te infantiliseren.
Postmodernisten
Auteurs die behoorden tot het postmodernisme zijn de romanciers Willem Brakman en Louis Ferron.
Hun uitgangspunt was dat er geen objectieve werkelijkheid bestaat die met taal kan beschreven worden. Zij stelden vitalisme en spontaniteit tegenover het te grote intellectualisme van hun modernistische voorgangers. Het postmodernisme kan ook geïnterpreteerd worden als radicale voortzetting van het modernisme, in plaats van als tegenreactie.
De kenmerken van de postmoderne roman zijn in het kort:
- De strakke chronologie en causaliteit worden doorbroken;
- Het voortdurend aan verandering onderhevig zijn van de identiteit van een personage;
- Het letterlijk nemen van metaforen, waarbij bijvoorbeeld een mens letterlijk als dier of machine wordt uitgebeeld;
- Geen grens tussen fictie en realiteit;
- Meerdere vertelinstanties;
- Het over het gehele tekst ‘uitzaaien’ van een bepaald sleutelsymbool, dat allerlei vormen aanneemt en daardoor sterk aan betekenis verliest. Dit verschijnsel staat ook wel bekend als ‘dechiffrering’.
- Fragmenten opnemen uit andere teksten, figuren uit andere romans e.d., of door hierop toespelingen te maken;
- Een geïmproviseerd aandoende stijl, die bij de lezer de indruk wekt dat het verhaal wordt bedacht op het moment dat hij het leest;
- De postmoderne tekst vestigt de aandacht op zichzelf.
Zoek je naar Nederlands bijles? Ga gerust aan de slag via Superprof. Onze leraren helpen je graag!
De Tweede Feministische Golf
De jaren 1970 waren ook de jaren van de tweede feministische golf. Schrijfsters gaven sindsdien de rol en de positie van de vrouw een prominente plaats in hun werk, onder wie Anja Meulenbelt (1945) met De schaamte voorbij (1976). Het boek speelt in de Amsterdamse vrouwenbeweging in de jaren zeventig en verwoordt de gevoelens van veel vrouwen over solidariteit en seksualiteit in die periode. In deze periode zagen ook de literaire vrouwentijdschriften Lover (1974) en Lust en Gratie (1983) het levenslicht.
Vlaamse Literatuur
Herman Brusselmans (1957) vormde samen met Tom Lanoye en Kristien Hemmerechts een nieuwe lichting in de Vlaamse literatuur. Het werk van Brusselmans wordt gekenmerkt door een hoog autobiografisch gehalte met thema's zoals drank, seks, sigaretten en verveling. Ook schrijft hij vaak over de schoonheid en het algemene karakter van de vrouw. Hij verwijst vaak naar het leven op het Vlaamse platteland van de jaren zestig, de tijd en de omgeving van zijn jeugd. In 1982 debuteerde Brusselmans met de verhalenbundel Het zinneloze zeilen. In 1985 brak hij door met De man die werk vond, een roman waarin de zonderlinge bibliothecaris Louis Tinner zijn dagen slijt met drinken en fantaseren over het koffiemeisje. Het boek schetst met zijn neerslachtige ondertoon een goed beeld van de Belgische bureaucratie en de jaren tachtig en wordt door velen beschouwd als zijn beste werk.
Auteurs en Titels Tussen 1970 en 1990
- Renate Dorrestein (1954-2018) was een Nederlandse schrijfster, journaliste en feministe. Bekende boeken van haar in deze periode zijn;
- Buitenstaanders;
- Het perpetuum mobile van de liefde;
- Voor alles een dame.
- Mensje Francina van der Steen Mensje van Keulen (1946), pseudoniem Mensje van Keulen, is een Nederlandse schrijfster. Ze heeft een sobere, realistische manier van schrijven, waarbij ze veel gebruik maakt van ironie.
- Bleekers zomer;
- Overspel.
- Maarten Biesheuvel (1939-2020) was een Nederlandse schrijver, die verhalen en gedichten schreef. Biesheuvel kwam uit een gereformeerd gezin, maar toen hij ouder werd, nam hij afstand van het geloof. Over dit proces schrijft hij regelmatig
- Bovenkooi;
- Brommer op zee;
- Eert uw vader en uw moeder.
- Leon de Winter (1954) is een Nederlandse schrijver, columnist en filmproducent. Op zijn ouders na heeft bijna niemand van zijn familie de Tweede Wereldoorlog overleefd. De hoofdpersonen in het werk van Leon de Winter willen zich vaak losmaken van een last uit het verleden.
- Zoeken naar Eileen W.;
- Kaplan;
- Vertraagde roman.
- Kees van Kooten (1941) is een Nederlands cabaretier en schrijver. Van Kooten schreef hij columns (Treitertrends) en korte verhalen (Koot droomt zich af en Koot graaft zich autobio). Ook schreef hij romans:
- Hedonia;
- Zwemmen met droog haar.
- Johanna Martina (Tineke) Duyvené de Wit, pseudoniem Tessa de Loo (1952) is een Nederlandse schrijfster. Terugkerende thema’s in haar werk zijn machtsverhoudingen in relaties.
- De meisjes van de suikerwerkfabriek (verhalen);
- Meander (roman);
- Isabelle(novelle).
- Maarten 't Hart (1944) is een Nederlandse gedragsbioloog en schrijver. Hij groeit op in een streng gereformeerd gezin. Van het gereformeerde geloof zal hij later afstand nemen. Veel voorkomende thema’s in zijn werk zijn: eenzaamheid, het gereformeerde geloof, (problemen met) de liefde en seksualiteit, muziek en literatuur.
- Een vlucht regenwulpen;
- De kroongetuige;
- De Jacobsladder.
- A.F.Th. van der Heyden (1951) is een Nederlandse schrijver. Hij begon te publiceren onder de naam Patrizio Canaponi en publiceerde ook onder zijn initialen, als A.F.Th. Hij werkt al bijna zijn gehele leven aan de oorspronkelijk als trilogie verschenen reeks De tandeloze tijd (inmiddels tien delen).
- De sandwich;
- Het leven uit een dag.
- Boudewijn Büch (1948-2002) was een Nederlandse dichter, schrijver, verzamelaar en televisiepresentator. Büch schrijft veel over hun tirannieke vader en het ongelukkige huwelijk van zijn ouders.
- Weerzien;
- De kleine blonde dood;
- Het Dolhuis.
- Joost Zwagerman (1963-2015) was een Nederlandse schrijver. Behalve fictief proza (romans, novelles en verhalen) schreef hij ook poëzie, essays en columns.
- De houdgreep;
- Gimmick;
- Vals licht.
- Marion Bloem (1952) is een Nederlandse schrijfster en filmmaakster. Haar werk gaat veel over de geschiedenis van Nederlands-Indië en het leven van migranten uit Indië in Nederland.
- Geen gewoon Indisch meisje;
- Meisjes vechten niet (novelle);
- Vaders van betekenis.
Zoek je toevallig naar bijles Almere Buiten Nederlands? Ga gerust aan de slag met je bijles via Superprof!
- Adriaan van Dis (1946) is een Nederlandse auteur, journalist en televisiepresentator. De Indische achtergrond van zijn familie is in zijn werk een terugkerend thema. Van Dis schrijft daarnaast veel reisverhalen over reizen die hij maakte.
- Nathan Sid (novelle);
- Zilver of Het verlies van de onschuld;
- Casablanca (reisverhaal).
- Gerrit Komrij (1944–2012) was een Nederlands dichter, schrijver, vertaler, criticus, polemist en toneelschrijver. Hij was van 2000 tot 2004 de Dichter des Vaderlands. Hij stond bekend om zijn virtuoze en kleurrijke taalgebruik en was een gevreesd polemist.Hij schreef verschillende poëziebloemlezingen. De bekendste werd:
- De Nederlandse poëzie van de negentiende en twintigste eeuw in duizend en enige gedichten (1979).
Hoe Kan Superprof je Helpen?
Het lezen van boeken is onderdeel van de wettelijke kerndoelen voor Nederlands en van de eindexameneisen havo/vwo. In het vmbo en de onderbouw van havo/vwo staan kennismaking met boeken en leesplezier voorop. In de bovenbouw van havo/vwo draait het om literatuurgeschiedenis en de leeslijst. Havisten moeten acht boeken lezen en vwo'ers twaalf (waarvan drie voor 1880).
Het lezen van boeken is niet voor iedereen een plezier, maar om je diploma te behalen moet je het toch doen.
Als je hulp nodig hebt voor je Nederlandse literatuurexamen dan kun je de hulp inschakelen van een bijlesdocent Nederlands van Superprof. Zij kunnen je helpen bij de literatuurgeschiedenis, begrippen en ontwikkeling in het tijdvak van 1970 tot 1990. Ze kunnen je adviseren over je leeslijst, hoe je de boeken het beste kunt lezen en analyseren. Bovendien leren ze je samenvattingen te maken, die je vlak voor het examen snel nog even kunt nakijken. Je kunt al een bijlesdocent Nederlands vinden vanaf € 15,-! Bovendien is de eerste les meestal gratis!
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
