"Ich bin ein Berliner," verzekerde president John F. Kennedy de bevolking van Berlijn op 26 juni 1963 aan het begin van de luchtbrug naar West-Berlijn, en er wordt gezegd dat iedereen moest lachen. Of niet.
"Ich bin Berliner," zou correct zijn geweest. Dat is waar. Maar je kunt ook "Ich bin ein Berliner" zeggen zonder dat je dom overkomt.
In feite zou niemand in Berlijn dat gedacht hebben. Terwijl het grootste deel van Noord-Duitsland ze "Berlijners" noemt, doen de Berlijners dat zelf niet. Zij noemen ze "Pfannkuchen." Wat in de rest van Duitsland pannenkoek betekent.
De Beierse bevolking wijst beide benamingen af. Ze zouden nauwelijks een lekkere lekkernij noemen naar een "Saupreuß" (Pruis) en ze willen hun pannenkoeken plat zoals iedereen. Dus noemen ze ze "Krapfen".
Duits leren is één ding. Het spreken ervan is iets anders.
Om daadwerkelijk in de praktijk te communiceren wordt, afgezien van regionale accenten, slechts op zeer weinig plaatsen zuiver Hoogduits gesproken. Hannover en Hamburg ruziën vaak over wie er beter Duits spreekt, maar zelfs Hamburg is beïnvloed door de lokale taal van Sleeswijk-Holstein, de buurstaat.
En dan is er Oostenrijk, waar de taal lijkt op het Duits dat in Beieren wordt gesproken (maar zeg dat tegen geen van beiden), en Zwitserland was altijd al een bijzonder sneeuwvlokje.
Regionale benamingen leren voor Duits eten
Gewoon naar de bakker gaan kan al een uitdaging zijn. Daar sta je dan, op een zondagochtend, te popelen om dat typische Duitse ontbijt van broodjes met vleeswaren en kaas en een gekookt ei.
Je komt bij de bakker en, afhankelijk van waar je woont, moet je vragen om: "Wecken", "Semmeln", "Schrippen", "Laabla", "Weggli" of als je heel veel geluk hebt, "Brötchen" (klein brood).
En misschien ben je in Noord-Duitsland en eet je vis bij het ontbijt: "Lachs" (zalm) of "Brathering".
Daarbij wil je misschien wat mierikswortel, die in Oostenrijks Duits "Kren" heet en in de rest van Duitsland "Meerrettich".
Vervolgens ga je voor de lunch wat frankfurters en aardappelsalade kopen (maar natuurlijk niet op een zondag, want dan is alles gesloten).
Frankfurters kunnen "Bockwurst", "Frankfurter" of "Wiener Würstchen" worden genoemd (ik veronderstel dit omdat volgroeide "Würste" niet uit Wenen kunnen komen), en terwijl je in Duitsland "Kartoffeln" koopt, noemen ze die in Oostenrijk "Erdäpfel" (aardappels).
Over regionale verschillen gesproken: in het noorden maak je je aardappelsalade met mayonaise, terwijl je in het zuiden olie en azijn moet gebruiken.
En voor het avondeten; een lekkere Knödel met champignonsaus. In het grootste deel van Duitsland koop je Pilze; Champignons, misschien, of Pfifferlinge (cantharellen). Maar niet in Beieren. Daar heten champignons Schwammerln en cantharellen Reherl.
Misschien wil je daar een gebraden kip bij. Je wordt meestal begrepen als je om een Brathähnchen vraagt, maar je Beierse Reherl zou in Zuid-Beieren en Oostenrijk met een Hendl worden gegeten en in Noord-Beieren met een Gockel of Gickel, terwijl je in het noordoosten op zoek zou zijn naar een Broiler, en in Zwitserland naar een Poulet (het Franse woord voor kip) voor bij je saus.
Leer hier hoe je de Duitse kunst van samengestelde zelfstandige naamwoorden onder de knie krijgt en ontdek Duitse apps om zelf Duitse lessen te volgen in deze blog.
Klokkijken in het Duits
Ik krijg honger. Waarom nodig je mij (of een andere vriend) niet uit om die heerlijke maaltijd met je te delen? Wanneer je een tijd aangeeft, kun je geconfronteerd worden met verwarrende suggesties als "viertel neun" of "halb zehn".
Toen je vloeiend Duits leerde spreken, heb je waarschijnlijk alle "viertel vor" en "viertel nach" aspecten geleerd en, als je je avontuurlijk voelt, spreek je misschien af en toe over half negen ("halb neun").
Maar sommige regio's gaan nog verder. Met half negen is de tijd halverwege negen, dan is "dreiviertel neun" de tijd driekwart ("drei Vierteln") van de weg naar negen, en dus 8:45 uur. "Viertel neun" (zonder "vor" of "nach") is dus duidelijk een kwart van de tijd voor negen uur: 8:15 uur.
Maar wat als het 8:20 of 8:40 is? De meeste Duitsers zeggen dan "zwanzig nach acht". In Zwitsers Duits zou je zeggen "zwanzig ab acht". Het voormalige Oost-Duitsland (en ja, ook Beieren en Oostenrijk) vindt het saai om uit te gaan van het hele uur.
De tijd ligt immers dichter bij het halve uur. Dus zeggen ze "zehn vor halb neun", letterlijk "tien (minuten) tot halfnegen", zodat je tien minuten hebt voordat je halverwege bent.
Zodra je halverwege bent, zeg je "vor"; "zwanzig vor neun" (twintig tot negen) of in Luxemburg "zwanzig bis neun", dus 8:40 uur.
In geval van twijfel herhaal je de tijd aan je gesprekspartner en vraag je: "Acht Uhr fünfzehn (8:15)? Acht Uhr vierzig (8:40)?" om er zeker van te zijn dat je het goed begrepen hebt.
ben je op zoek naar Duitse lessen? Klik hier voor het vinden van een cursus Duits bij jou in de buurt!
Begroetingen in de verschillende delen van Duitsland
Hopelijk komen je vrienden op de afgesproken tijd aan. Als beleefde gastheer zal je hen natuurlijk begroeten. "Guten Tag" is overal aanvaardbaar, maar als de beginnende Duits spreker die je bent, wil je laten zien dat je de taal onder de knie hebt.
"Hallo" is vrij universeel, hoewel je het in Zwitserland alleen moet gebruiken als je mensen vrij goed kent. Andere keuzes zijn:
Moin
In Hamburg en Noord-Sleeswijk-Holstein en Luxemburg is "Moin" de algemene groet, soms verdubbeld ("Moin-Moin") of in zijn modernere vorm "Moinsen" (vaak gebruikt door de jongere generatie).
Mensen uit andere delen van de Duitstalige wereld vragen zich vaak af waarom ze om 4 uur 's middags een goedemorgen worden gewenst, omdat ze ten onrechte denken dat "moin" een samentrekking is van "Morgen", dat met een Noord-Duits accent wordt uitgesproken.
In feite is het, zoals zoveel begroetingen, waarschijnlijk de korte versie van "moin dag", of goede dag, in het Plattdeutsch, een lokale taal. In Hamburg beantwoord je een "Moin!" vaak met een "moin moin", waarmee je iemand een goede dag wenst.
Dit is eigenlijk wat "Guude" in Noord-Rijnland-Palts, Hessen en Rheinhessen is, de lokale dialektvorm van "Gute(n Tag)". In andere delen van West-Duitsland wordt dit afgekort tot "Tach" (Tag).
Servus
Van het Saarland tot in Oostenrijk kun je begroet (of verlaten) worden met een "Servus!". Dit komt uit het Latijn en betekent eigenlijk tot uw dienst. De Duitse komiek Michael Bully Herwig maakte het populair door het met komisch effect te gebruiken in zijn westerse parodie "Der Shuh des Manitu".
Grüß (dich) Gott
Alle Noord-Duitsers die ik ken reageren hetzelfde als ze naar Beieren komen en voor het eerst begroet worden met een "Grüß Gott" (letterlijk: "groet God"): instinctief reageren ze allemaal: "Wenn ich ihn sehe" (Wanneer ik hem zal zien).
De Beiernaren vragen je echter niet om naar God toe te gaan en hem te groeten, maar gebruiken een verkorte vorm van "grüße dich Gott", een wens dat God je groet, of liever, in deze zin, zegent. In Zwitserland wordt het afgekort tot Gruezi (grüß dich) of Gruessech (grüß euch, meervoud).
Zoek je naar een cursus Duits? Ga gerust aan de slag via Superprof!
Franse groeten
Het uiterste westen van Duitsland is veel besmet (of verfraaid, afhankelijk van je standpunt) door de Fransen.
"Salli" is een groet uit Baden en Saarland (van het Franse "salut") die ook in Zwitserland wordt gebruikt, terwijl ze in Luxemburg en de Elzas niet eens doen alsof en gewoon "Bonjour" zeggen.
Afscheid nemen in het Duits
Afscheid nemen is triest in elke taal, maar in het Duits heb je tenminste een keuze.
"Auf Widersehen!" is universeel en betekent tot ziens. Aan de telefoon hoor je soms "Auf widerhören": tot we elkaar weer horen! en de Zwitserse Duitse versie is "uf widerluege".
Oorspronkelijk was dit meer iets voor het Noorden, maar tegenwoordig kun je bijna overal afscheid nemen met een vrolijk "Tschüß!". Neem de tijd om de verschillende verbuigingen te leren: Tschü-üß voor dat meer vrolijke geluid, Tschööö in het Rijnland, Tschüssi in Oost-Duitsland (of wat ooit Oost-Duitsland was en nu Oost-Duitsland is), en Tschüssle in Zwaben.
De oorsprong gaat waarschijnlijk terug tot "adieu (à dieu)" of een variant daarvan (zoals "adios") in een van de Romaanse talen, wat "adjüüs" en vervolgens "Tschüß" betekende.
Pas op, "adé" (adieu) wordt in het Duits gebruikt, maar tegenwoordig alleen in het zuidwesten en Zwitserland (ook "adele"); in de rest van Duitsland wordt het alleen gebruikt bij het afscheid nemen van een voorwerp of idee: "Ihr kriegt ein Kind?
- Sagt adé zu Kinoabende und Ausschlafen!" (Je krijgt een baby? Zeg maar dag tegen een avondje bioscoop en uitslapen).
- "Ich habe endlich abgenommen. Adé, ihr Hosen in Größe 46!" (Ik ben eindelijk afgevallen. Tot ziens, broekmaat 46!).
Beieren en Oostenrijk werken opnieuw samen om de rest van het Duits te verbijsteren met "Pfiaddi" (bekend, enkelvoud), "Pfiatenk" of "Pfiateich" (meervoud), "Pfiat Eana" (enkelvoud, iets formeler).
Een andere formele variant is "Pfiat God". De volledige zin is "Behüte dich/euch/Einer Gott", God bescherm je.
En dan is er nog "ba-ba". Ba-ba" wordt vaak gebruikt in Oostenrijk en betekent gewoon "bye bye".
En bij deze: Tschüß, auf Wiedersehen, Pfiaddi, en ba-ba!
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
