De Kelten waren de oorspronkelijke bewoners van Ierland. Ze hebben de geschiedenis van het eiland diepgaand gevormd via kunst, cultuur, identiteit en taal, en daarmee wat wij nu als Ierse cultuur zien. Laten we de opkomst van de Keltische samenleving in Ierland verkennen, veel voorkomende mythes en hoe hun erfenis voortleeft in de moderne tijd.
Wat Zijn Kelten: Een Overzicht van Identiteit en Leefwijze
De Kelten waren een verzameling van verschillende stammen. Ze ontstonden in Centraal Europa tijdens de late bronstijd en de ijzertijd, grofweg tussen 1200 en 450 voor Christus.
Hoewel we vaak over de Kelten spreken als één groep, waren ze in feite een netwerk van cultureel verbonden volken die vergelijkbare talen, religies en artistieke tradities deelden.
Ze waren aanwezig in verschillende regio’s, van wat nu Spanje en Frankrijk is tot Brittannië, Ierland, de Balkan en Anatolië.
Dankzij archeologische vondsten en Griekse en Romeinse geschriften hebben we een goed beeld van veel aspecten van de Keltische cultuur en geschiedenis, waarin ze vaak worden neergezet als felle en trotse krijgers.
Hoewel veel Keltische samenlevingen uiteindelijk onder Romeins gezag kwamen, bleef Ierland daar buiten. Daardoor kon de cultuur in Kelten Ierland zich op een unieke manier ontwikkelen, wat antwoord geeft op de vraag wat zijn Kelten.
Kelten Ierland: Hun Rol in de Ierse Geschiedenis en Tradities
Hoe kwamen de Kelten vanuit Centraal Europa in Ierland terecht?
Om te beginnen kwamen de Kelten niet in één keer aan. De migratie verliep geleidelijk, over eeuwen heen. Men denkt dat Keltischtalige volken vanuit Centraal Europa trokken tijdens de ijzertijd. Ze werden beïnvloed door de Hallstattcultuur (ongeveer 800 tot 500 voor Christus) en later door de La Tène cultuur (ongeveer 500 tot 100 voor Christus).
If you have the words, there’s always a chance that you’ll find the way.
Seamus Heaney
Deze bewegingen liepen eerst via Frankrijk en Brittannië en bereikten Ierland tussen 600 en 100 voor Christus. Of dit het gevolg was van massamigratie of culturele diffusie, is nog steeds onderwerp van debat. Wel is duidelijk dat Keltische tradities in de ijzertijd stevig in Ierland waren verankerd.
Toen de Kelten zich eenmaal in Ierland vestigden, domineerden ze meer dan duizend jaar lang het culturele landschap, totdat andere machten Ierland in delen verdeelden.
Keltische Cultuur: Kunst, Rituelen en Maatschappij
We noemden eerder de Hallstatt en La Tène culturen. Dit waren archeologische culturen, waarbij de eerste rond Oostenrijk gecentreerd was en de tweede rond Zwitserland.
De Hallstattcultuur bloeide ongeveer van 800 tot 500 voor Christus, met geavanceerde metaalbewerking, vooral ijzer, en rijke begrafenisrituelen. De Hallstattcultuur kende een hiërarchische samenleving met stamhoofden en krijgers.
Na de Hallstattcultuur volgde de La Tène cultuur. Hieruit stammen veel gestileerde kunstvormen met spiralen, krullen en diermotieven. Deze hadden een grote invloed op de Iers Keltische kunst en vormgeving.
Geen van deze culturen bestond in isolatie en ze waren niet de enige bron van de Keltische cultuur in Ierland. Er was een breed netwerk van Keltische cultuur, van het Iberisch schiereiland tot West Brittannië, en het is onbekend of deze groepen zichzelf überhaupt Kelten noemden of zich als één culturele identiteit zagen.
We beschouwen ze als verwant vooral vanwege hun gedeelde culturele praktijken en omdat Griekse schrijvers ze “Keltoi” noemden. Deze groepen zouden zich uiteindelijk ontwikkelen tot afzonderlijke Keltische identiteiten in Ierland, Schotland en Wales.
Vroege ijzertijdcultuur in Centraal Europa, bekend om ijzeren gereedschap, zoutmijnen en rijke graven.
Latere Keltische cultuur, beroemd om haar artistieke stijl met krullen, spiralen en verfijnde metaalbewerking.
Het leven in vroeg Keltisch Ierland: samenleving, stammen en dagelijks leven
Keltisch Ierland bestond uit stammen, niet uit grote koninkrijken. Elke stam werd geleid door een lokale stamhoofd of koning.
Het waren hiërarchische samenlevingen met edelen, krijgers, druïden, ambachtslieden en boeren, die allemaal specifieke rollen vervulden. De samenleving werd bij elkaar gehouden door erecodes van krijgers, loyaliteit en familiebanden.
De stam, of tuath, bestond uit verschillende uitgebreide families die land en hulpbronnen deelden. Ver vooruit op andere West Europese culturen bood de Keltische samenleving vrouwen de mogelijkheid om aanzienlijke macht te hebben, bijvoorbeeld als leider van een stam of als druïde.
De Brehonwetten hielpen stammen om orde en recht te bewaren. Dit verfijnde rechtssysteem was geworteld in gewoonte en traditie.
Het dagelijks leven van de gemiddelde Kelt draaide voornamelijk om landbouw. Dat betekende vee houden, seizoensgebonden feesten en mondelinge tradities. Ook tijdens de aardappelhongersnood werd er nog steeds vee gehouden, wat je misschien doet afvragen waarom de mislukking van één gewas zoveel verwoesting kon aanrichten.
Keltische stammen hechtten veel waarde aan verhalen, muziek en poëzie, en barden genoten respect binnen de sociale orde.
Verstedelijking was niet aan de orde en Keltische stammen leefden waarschijnlijk in crannógs (woning op het water) en ringforten, die zowel als thuisbasis als als toevluchtsoord konden dienen.
Taal en erfenis: Gaelic en andere Keltische talen
Taal en cultuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en de erfenis van Gaelic en andere Keltische talen is nog altijd voelbaar in Ierland.
De Kelten spraken talen uit de Keltische tak van de Indo Europese taalfamilie. Deze tak splitste zich uiteindelijk in Continentaal Keltisch (op het vasteland van Europa) en Insulair Keltisch (op de eilanden Brittannië en Ierland).
Insulair Keltisch kent twee subgroepen: Goidelisch (Gaelic) en Brythonisch. Iers Gaelic ontwikkelde zich uit de Goidelische tak en is de directe afstammeling van de taal die de oude Ierse Kelten oorsprong spraken.
in Ierland aanwezig voordat de Normandiërs arriveerden.
Deze tak beïnvloedde ook het Schots Gaelic en het Manx, die oorspronkelijk allebei vooral mondeling werden doorgegeven en rijk waren aan poëzie, mythes en recht. Later werden ze opgeschreven met Ogham, een vroegmiddeleeuws Iers alfabet dat in stenen werd gekerfd.
Ondanks kolonisatie en verengelsing wordt Iers Gaelic nog steeds gesproken, meestal simpelweg “Irish” genoemd. Het is een kernonderdeel van de Ierse nationale identiteit en het voortbestaan van Keltische talen in Kelten Ierland, Schotland en Wales is te danken aan voortdurende inspanningen om ze levend te houden als moedertaal.
Keltische kunst en symbolen: van spiraalmotieven tot het Keltische kruis
Keltische kunst is de zichtbare uitdrukking van de Keltische cultuur. Je ziet haar nog steeds terug in Ierland en andere Keltische regio’s. Ze ontstond vooral vanuit de La Tène cultuur die we eerder noemden.
De artistieke traditie van de Kelten betekenis omvatte meestal krullen, spiralen, vlechtwerk en dierfiguren. Deze motieven worden tegenwoordig gebruikt als symbolen van een Ierse en bredere Keltische identiteit.
Terwijl Griekse en Romeinse kunst de voorkeur gaf aan realistische voorstellingen, is Keltische kunst veel abstracter en symbolischer en vaak verbonden aan spirituele overtuigingen of kosmologie.
Je vindt dit soort ontwerpen op van alles, van wapens en sieraden tot heilige voorwerpen, en zelfs na de komst van het christendom met Sint Patrick en anderen bleven de Keltische stijlen zichtbaar. Kijk maar naar het Keltische kruis, waarin christelijke en oudere heidense symboliek samenvloeien.
Religie, mythes en het Keltische wereldbeeld
Het vroege Keltische wereldbeeld was diep verankerd in de natuur, cycli en een pantheon van machtige goden.
Ze hadden een polytheïstische religie met veel goden en godinnen, meestal verbonden aan aspecten van de natuurlijke wereld, zoals rivieren, bossen, dieren, zon en maan.
Druïden hadden een centrale rol in de Keltische samenleving als priesters, rechters, leraren en bewaarders van heilige kennis.
Omdat er geen primaire geschreven bronnen van de druïden zelf zijn, moeten we vertrouwen op Romeinse en vroege christelijke bronnen. Die beschrijven druïden als zeer invloedrijke figuren, belast met het leiden van rituelen, offers en feesten.
Keltische invloed op de Ierse en Britse geschiedenis
De Keltische invloed is nog altijd zichtbaar in vrijwel elk land waar ze ooit waren, maar het sterkst in de geschiedenis van Kelten Ierland.
De taal, sociale structuur en mythologie van de Kelten oorsprong leven in Ierland al lang voort na hun politieke macht.
In Schotland vermengde de Keltische cultuur zich met Pictische tradities en ontwikkelde zich tot Schots Gaelic identiteiten.
De Brythonische Keltische talen in Wales en delen van Noord Engeland overleefden zowel de Romeinse heerschappij als later de dominantie van de Angelsaksen.
De Romeinse verovering van Brittannië dreef veel Keltische stammen naar het westen. Degenen die achterbleven werden uiteindelijk geromaniseerd.
Toch is in Brittannië en, nog sterker, in Ierland de Keltische invloed terug te zien in alles, van plaatsnamen tot juridische tradities.
Van oude stammen naar moderne identiteit: Keltische revival in Ierland en Schotland
De politieke macht van de Kelten verdween lang geleden, maar in de 19e en vroege 20e eeuw was er een krachtige culturele heropleving in Ierland en Schotland, vooral als onderdeel van de Ierse strijd voor onafhankelijkheid.
Deze beweging wilde de unieke taal, het folkloristische erfgoed, de kunst en de tradities van de Keltische verleden van Ierland en Schotland herwinnen en vieren.
De Gaelic League promootte de Ierse taal en traditionele gebruiken, en schrijvers en dichters als W. B. Yeats en Lady Gregory putten sterk uit de Keltische mythologie.
Vandaag de dag bestaan er nog steeds initiatieven om Keltische talen te behouden, traditionele muziek te ondersteunen en de geest van de Keltische cultuur levend te houden.
Misvattingen over de Kelten: mythe en werkelijkheid ontwarren
De Kelten worden vaak verkeerd begrepen, mede omdat we geneigd zijn hen te romantiseren.
Om te beginnen spreken we vaak, zoals ook hier, over de Kelten als één volk. In werkelijkheid waren het losse stammen verspreid over Europa en praten we over hen als één geheel omdat wij als mensen nu eenmaal graag dingen versimpelen.
De Kelten als enkelvoud zien kan nuttig zijn als introductie, maar we moeten ons ervan bewust zijn hoe beperkend dat beeld is.
Er is ook het idee dat mensenoffers overal in de Keltische cultuur voorkwamen. Hoewel mensenoffers inderdaad bestonden, moeten we bedacht zijn op het feit dat de beschrijvingen daarvan vooral afkomstig zijn uit Griekse en Romeinse bronnen. Die hadden hun eigen vooroordelen tegen de Kelten en presenteerden hen graag als minder ontwikkeld en beschaafd dan zijzelf.
Mythes over de Kelten oorsprong
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
