Jazzmuziek wordt vaak geprezen als een originele Amerikaanse kunstvorm.
Het kwam voort uit de slavernij, gespeeld op onconventionele instrumenten zoals wasborden, aarden kruiken en dozen. In zijn vroegste vorm bestond het uit vraag-en-antwoord zang, een manier van communiceren dat gebruikelijk was voor slaven die op het land werkten.
Vandaag de dag horen we dergelijke homofone melodieën nog steeds in gospelmuziek, waarbij de solist of vocale leider één melodie volgt en het koor een andere - misschien langzamere - melodie.
Toen de jazzmuziek aan het eind van de 19e eeuw opkwam, kreeg of mocht geen enkele slaaf een gitaar hebben; dat instrument was een veel latere toevoeging aan het genre.
Sinds Amerikaanse slaven een goede oogst vierden met een show op Congo Square in New Orleans heeft de jazzmuziek echter verschillende wedergeboortes doorgemaakt.
Wij nemen jou mee naar het Amerikaanse zuiden, naar een tijd waarin een nieuw soort muziek ontstond; een muziekstijl die geassocieerd zou worden met klasse en aanzien.
Een paspoort of het inpakken van een tas is niet nodig; deze reis naar het verleden is intellectueel, niet fysiek.
De geschiedenis van de jazz
Hoezeer de slavenhouders het ook probeerden uit te roeien, ze konden hun 'eigendom' er niet van weerhouden hun spirituele overtuigingen te koesteren en te uiten, vaak in een onbekende taal.
Zo kwam het dat ontheemde West-Afrikanen, werkend op de velden van Georgia, Alabama en Louisiana hun weg door het werk zongen. En als er iets te vieren viel - misschien de geboorte van een kind of het einde van de oogst - was zingen en dansen gelukkig wel even toegestaan.
Eén manier waarop slaveneigenaren probeerden 'geheime' communicatie in de eigen taal van de slaven te ontmoedigen, was hen te dwingen Engels te spreken en hen naar de kerk te laten gaan - niet om hun eigen godheden te aanbidden, maar de christelijke God.
Dit mandaat gaf aanleiding tot gospelmuziek en zijn seculiere tegenhanger, de blues, die beide voor blanke oren een aangename vorm van vermaak vormden en zodoende verdere muzikale verkenning door de zwarte bevolking in Amerika mogelijk maakte.
Op openbare pleinen in New Orleans, met name Congo Square, vingen die vroege jazzartiesten Franse quadrilles op. Dat leidde tot de integratie van koperinstrumenten in de unieke muziek.
Doe veel meer kennis op en volg gerust gitaarles met een privéleraar via Superprof. De privéleraren van Superprof staan voor je klaar. Je kunt gitaarles kinderen vinden, lessen aan jongeren en aan volwassenen!
Later vond een vorm waarin de piano de muziek domineerde, Ragtime genaamd, die in het noorden van het land werd gespeeld, zijn weg naar het zuiden. Al snel werd ook deze muziekstijl opgenomen in wat later een bepalende muzikale beweging zou worden.
Het duurde tot het begin van de 20e eeuw voordat de gitaar een plaats kreeg in de jazzmuziek; de warme tonen van het instrument konden simpelweg niet op tegen het koper van de blazers en het gebonk van de piano.
In 1923 vond de Gibson L5 akoestische archtop gitaar zijn weg naar de jazz.
Jazzgitaristen als Eddie Lang waren blij dat ze eindelijk een instrument hadden om akkoorden met een grotere complexiteit te spelen, die niet zouden botsen met de warme bastonen, zoals de banjo deed.
De jaren 20 tot 30 werden de Age of Jazz. Het vermengde zich naadloos met Swing en Big Band muziek en de gitaar was een integraal onderdeel van de ritmesectie geworden.
De elektrische gitaar was nog niet uitgevonden; akoestisch kon de gitaar nog niet concurreren met de saxen en trompetten. Toch lieten sommige Big Bands korte gitaarsolo's toe; het was in die tijd dat gitaristen als Django Reinhardt en Charlie Christian hun kans kregen om te schitteren.
Na de Tweede Wereldoorlog vond de jazzmuziek zichzelf opnieuw uit. Weg met de bigbands; zeg maar hallo tegen intieme kwartetten en combo's. Het toeval wil dat de vroege intrede van elektrische gitaren betekende dat jazzgitaristen hun beurt in de schijnwerpers kregen.
Toen elektrische gitaren steeds beter werden, werden ook de spelers van deze instrumenten steeds beter.
In de handen van Joe Pass, Wes Montgomery en Jim Hall verkende de jazzgitaar een breder scala aan tonen en stemmingen; het zijn dan ook deze drie gitaristen die de basis legden voor wat nu bekend staat als het jazzgitaarspel.
Wil je graag jazz leren spelen? Twijfel niet om een kijkje te nemen in ons grote aanbod van privéleraren op Superprof! Klik hier voor het vinden van Amsterdam gitaarles.
Specifieke jazzgitaren
Je zou kunnen denken dat je op elke gitaar jazzlicks kunt spelen.
Hoewel dat waar kan zijn - je kunt zelfs een paar jazznoten spelen op een versterkte Stratocaster - heb je een specifiek type gitaar nodig om dat unieke jazzgeluid te bereiken.
De gitaar bij uitstek voor jazzgitaristen is de full-depth, archtop gitaar.
Archtops zijn akoestische gitaren met stalen snaren en een zwevende brug. Ze hebben een grote klankkast - mede dankzij hun gebogen bovenblad en f-gaten, zoals die op de viool.
Archtops zijn elektrische gitaren; ze kunnen magnetische of elektrische transmitters hebben om hun geluid over te brengen. Spelers stellen vaak de versterker van hun gitaar in om hun instrument een bepaalde toon te geven, afhankelijk van het stuk dat ze spelen.
Reverb effecten, ingebouwd op gitaarversterkers, komen vaak voor bij jazzgitaar, maar pas in het jazzfusion tijdperk van de jaren '70 begonnen jazzgitaristen pedaaleffecten te gebruiken: door middel van wahs, chorus en overdrive pedalen.
Er zijn andere soorten gitaren waar bepaalde jazzspelers graag de voorkeur aan geven of waar bepaalde soorten jazz om vragen. Latin jazzspelers geven bijvoorbeeld de voorkeur aan nylon snaren, terwijl stalen snaren op gitaren met platte top worden gebruikt voor 'acoustic shredding' door artiesten als Al Di Meola en Larry Coryell.
Wist je dat jazzgitaristen Lenny Breau en Howard Alden op zeven-snarige gitaren spelen? Dit type gitaar wordt vaak ook gebruikt om metal op te spelen.
De bijzonderheden van het spelen op een jazzgitaar
Tot op zekere hoogte is jazzgitaar spelen hetzelfde als bij elke andere gitaar: je moet akkoorden en akkoordenschema's kennen, je moet leadgitaar of ritmegitaar kunnen spelen en improvisatie zeker welkom.
Maar zelfs als je elektrische gitaar speelt, heb je nog een lange weg te gaan voordat je goed jazz kunt spelen.
En voordat je jazzgitaar kunt spelen, moet je je gitaar eerst correct kunnen stemmen om jazz vervolgens goed te kunnen laten klinken.
Je hebt gelijk dat er een standaard stemming bestaat voor de gitaar; toch geven veel rockgitaristen de voorkeur aan alternatieve stemmingen zoals Drop-D.
Jazzgitaristen zijn wat dat betreft niet anders; zij gebruiken meestal een 'gewone' stemming – dit is tevens niet hetzelfde als standaardstemming: gewone stemming houdt in dat alle snaren op een even interval zijn gestemd.
Een andere populaire jazzstemming heet All Fourths: elke snaar staat precies een kwart uit elkaar. Als je een gitaar met deze stemming bespeelt, voelt het fretbord makkelijker aan, vooral bij het improviseren.
Jazzmuziek zit vol met geïmproviseerde licks en ongewone arpeggio's. Als je leadgitarist bent, geef je waarschijnlijk de voorkeur aan de All Fourths stemmethode, zodat je vingers soepeler over de frets kunnen bewegen.
Er zijn natuurlijk ook andere stemmingsmethoden; sommige zijn net zo populair als All Fourths. Je kunt bijvoorbeeld de gewone majeur tertsstemming proberen, om te zien hoe dat klinkt en voelt als je speelt.
Het spreekt voor zich dat je een behoorlijke mate van gitaarvaardigheid moet hebben om jazzgitaar te kunnen spelen.
En als je eenmaal de sprong van gitarist naar jazzgitarist hebt gemaakt, moet je vervolgens nog je speelstijl bepalen:
- Big Band Rhythm: een ritmische stijl, speelt meestal vier slagen per maat en er is enige improvisatie toegestaan.
- Deze manier van spelen is tegenwoordig grotendeels verdwenen uit de muziekwereld.
- Small-Group Comping (kort voor accompanying): gebruikt veel inversies in plaats van standaard voicings.
- Akkoord-melodie: de gitarist arrangeert het hele stuk en speelt melodie, harmonie en bas.
- Akkoorden kunnen spaarzaam worden gespeeld; meestal wordt een plectrum gebruikt.
- Soleren zonder begeleiding: de nadruk ligt op fingerstyle, maar ook hybrid picking is toegestaan.
- Blowing: ook wel soleren met één noot, waarbij het akkoord wordt aangehouden maar een geïmproviseerde noot wordt gekozen.
- Chord soloing: het gelijktijdig improviseren van akkoorden én melodie, meestal op de bovenste snaren.
Het moge duidelijk zijn dat dit slechts korte beschrijvingen zijn van complexe speelstijlen die eerst enige instructie en oefening vereisen.
Zoek je toevallig naar gitaarlessen? Neem gerust gitaarles met een privéleraar via Superprof. Klik hier om gitaarles in Utrecht te ontdekken!
Jazz gitaarlessen
Als je nog nooit gitaar hebt gespeeld, moet je absoluut eerst de basisbeginselen van de gitaar leren voordat je overweegt om jazzgitaar te leren spelen.
Je hebt verschillende mogelijkheden om gitaar te leren spelen: je kunt kiezen voor online gitaarlessen of, als je een zogeheten autodidact bent - iemand die zelf kan leren - vind je een misschien een passend gitaarinstructie kanaal op YouTube.
Ondanks je vermogen om al dan niet zelfstandig te leren, raden we je met klem aan om een gitaarleraar te zoeken.
Zo'n leraar kan je de juiste manier van spelen laten zien; je aanwijzingen geven over hoe je je instrument en jezelf moet verzorgen, zodat je geen blessures oploopt tijdens het spelen - iets wat vaker gebeurt dan je denkt.
Privé gitaarles kan duur zijn... tenzij je gitaarles krijgt van een Superprof gitaarleraar!
Superprof heeft honderden gitaarleraren in haar database, die les kunnen geven in alle soorten gitaarspel. De meesten geven graag online les via de webcam, terwijl anderen liever ‘face-to-face’ met je werken.
Zo kan je zeker gitaarlessen vinden op een muziekschool, in een conservatorium of via je lokale buurthuis, maar als je op zoek bent naar persoonlijke instructie, afgestemd op de gitarist die je straks wilt zijn, kun je het niet beter doen dan via Superprof!
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
