Nobelprijzen hebben een lange geschiedenis, hoewel de Nobelprijs voor economie een recentere toevoeging aan de traditie is.
De oorspronkelijke vijf Nobelprijzen waren voor de volgende gebieden:
- Scheikunde;
- Literatuur;
- Geneeskunde;
- Vrede;
- Natuurkunde.
De prijzen werden in 1895 door de Zweedse scheikundige pionier Alfred Nobel in zijn testament ingesteld. Hij gaf een groot deel van zijn vermogen weg om dit mogelijk te maken.
De Nobelprijs voor economie, of, zoals de volledige naam luidt, de Sveriges Riksbank prijs voor economische wetenschappen ter nagedachtenis aan Alfred Nobel, werd in 1968 ingesteld door de Sveriges Riksbank, de centrale bank van Zweden.
De eerste vijf Nobelprijzen werden in 1901 in Stockholm uitgereikt, terwijl de eerste Nobelprijs voor economie in 1969 werd toegekend.
Interessant genoeg verschillen ook de instanties die de Nobelprijzen toekennen. De Nobelprijzen voor natuurkunde, scheikunde en, sinds 1969, economie worden toegekend door de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen, een onafhankelijke organisatie met zetel in Stockholm.
De andere drie Nobelprijzen worden door verschillende instanties toegekend. Bijvoorbeeld:
| Nobelprijs voor Geneeskunde | Nobelvergadering van het Karlinska Instituut in Zweden | |
| Nobelprijs voor Literatuur | De Zweedse Academie | |
| Nobelprijs voor de Vrede | Het Noorse Nobelcomité |
Hoewel er voor elke Nobelprijs verschillende toekenningsinstanties zijn, blijft het een feit dat Nobelprijswinnaar worden vaak wordt gezien als het hoogtepunt van iemands carrière of prestaties.
Geschiedenis van de Economie Nobelprijs
Zoals hierboven vermeld, is de Nobelprijs voor economie in 1968 in het leven geroepen, en als zodanig was het geen van de oorspronkelijke prijzen van Alfred Nobel.
Alsnog worden de Nobelprijs voor de Economie-winnaars op hetzelfde moment bekendgemaakt als de andere Nobelprijzen, en elke winnaar van de Nobelprijs voor economie ontvangt zijn prijs tijdens dezelfde Nobelprijsuitreiking als de andere winnaars.
In de lange geschiedenis van de Nobelprijzen zijn er tussen 1901 en 2023 in totaal 614 Nobelprijzen uitgereikt op zes gebieden, waaronder economie.
Als het gaat om het aantal Nobelprijswinnaars voor economie, zijn er 55 winnaars tussen 1969 en 2023 uitgeroepen.
Er zijn voorwaarden waardoor in een bepaald jaar op geen van de zes gebieden een Nobelprijs kan worden toegekend. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er geen werken van voldoende belang zijn om een prijs te krijgen.
Er waren ook een aantal jaren tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog waarin verschillende Nobelprijzen niet werden toegekend.
Interessant is dat er, ondanks het gebrek aan prijzen in bepaalde jaren, geen jaren zijn geweest zonder Nobelprijswinnaar voor economie. Dit is waarschijnlijk ook te danken aan het feit dat de prijs werd ingevoerd lang nadat de Tweede Wereldoorlog was afgelopen.
Vergroot je kennis en volg bijles economie bij een ervaren privéleraar. Via Superprof ontdek je snel hoeveel er te leren valt.
Winnaars van de Nobelprijs voor Economie
De allereerste ontvangers van de Nobelprijs voor de Economie in 1969 waren Ragnar Frisch uit Noorwegen en Jan Tinbergen uit Nederland voor hun theoretisch onderzoek naar econometrie.
De meest recente ontvangers van de Nobelprijs voor de Economie is de prijs van 2022 voor Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond en Philip H. Dybvig, voor onderzoek naar banken en financiële crises.
Nobelprijswinnaars ontvangen een gouden medaille en een geldbedrag, dat van jaar tot jaar kan verschillen.
We schetsen hieronder de andere recente ontvangers van de Nobelprijs voor de Economie in de afgelopen tien jaar:
| Jaar | Naam | Nobelprijs voor economie toegekend voor |
|---|---|---|
| 2022 | Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond en Philip H. Dybvig | Onderzoek naar banken en financiële crises |
| 2021 | David Card, Joshua D. Angrist en Guido W. Imbens | Empirische bijdragen aan de arbeidseconomie, en methodologische bijdragen aan de analyse van causale verbanden |
| 2020 | Paul R. Milgrom en Robert B. Wilson | Verbeteringen in de veilingtheorie en uitvindingen van nieuwe veilingformaten |
| 2019 | Abhijit Banerjee, Esther Duflo en Michael Kremer | Experimentele aanpak van de bestrijding van armoede in de wereld |
| 2018 | William D. Nordhaus, en Paul M. Romer | Integratie van klimaatverandering in de macro-economische analyse op lange termijn, en Integratie van technologische innovaties in de macro-economische analyse op lange termijn |
| 2017 | Richard H. Thaler | Gedragseconomie |
| 2016 | Oliver Hart en Bengt Holmström | Contracttheorie |
| 2015 | Angus Deaton | Analyse van consumptie, armoede en welzijn |
| 2014 | Jean Tirole | Analyse van marktmacht en regulering |
| 2013 | Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen, en Robert J. Shiller | Empirische analyse van activaprijzen |
In de loop der jaren zijn er veel beroemde economen geweest die de Nobelprijs voor de Economie hebben gekregen voor hun economische theorie. Enkele van de beroemdste ontvangers van de prijs zijn:
- Milton Friedman, onder meer voor zijn werk op het gebied van consumptieanalyse en monetaire geschiedenis;
- Elinor Ostrom, voor haar analyse van economisch bestuur;
- Joseph Stiglitz, voor zijn werk op markten met asymmetrische informatie;
- John Nash, voor zijn werk in de theorie van niet-coöperatieve spellen.
Natuurlijk hoef je niet echt een econoom zoals Stiglitz of Friedman te zijn om de prijs te ontvangen. Opvallende uitzonderingen zijn figuren als Daniel Kahneman.
Kahneman, een Israëlisch-Amerikaanse psycholoog, heeft samen met zijn collega Amos Tversky, veel bijgedragen aan het vakgebied van de gedragseconomie, met name door de ontwikkeling van ideeën als de vooruitzichttheorie.
Hoewel Kahneman in 2002 de Nobelprijs voor de Economie ontving, kon Amos Tversky de prijs niet in ontvangst nemen, omdat hij helaas in 1996 is overleden en de prijs niet postuum wordt toegekend.
Hoewel het misschien een beetje controversieel lijkt om een niet-econoom een Nobelprijs op dit gebied toe te kennen, is er nog veel meer controverse geweest rond de Nobelprijs voor de Economie.
Zo hebben sommigen betoogd dat de Nobelprijs voor Economie helemaal geen Nobelprijs zou moeten zijn, omdat het niet een van de gebieden was die Alfred Nobel in zijn testament had omschreven.
Friedrich August von Hayek, die in 1974 samen met Gunnar Myrdal de Nobelprijs voor Economie won, zei tijdens zijn toespraak voor het Nobelbanket het volgende:
[...] als mij was gevraagd of er een Nobelprijs voor economie moest worden ingesteld, zou ik dat beslist hebben afgeraden.
Friedrich August von Hayek
Ongeacht jouw mening over de vraag of de Nobelprijs voor de Economie wel zou moeten bestaan, is het een feit dat het ontvangen van de prijs voor veel economen een hoogtepunt van academische prestatie kan zijn. Het is een zeer begeerde prijs die slechts een selecte groep ooit krijgt.
Ongeacht tot welke economische school je behoort, of wat volgens jou de economische problemen van vandaag zijn, als je onderzoek aan de strenge kwaliteitseisen voldoet, kun je mogelijk genomineerd worden voor een Nobelprijs. Wel moet opgemerkt worden dat de selectiecriteria behoorlijk streng zijn.
De Nobelprijs Economie Bijhouden
Gewoonlijk worden de Nobelprijswinnaars van het lopende jaar elk jaar in oktober bekendgemaakt, en wordt de ceremonie gehouden op 10 december, omdat dit de sterfdag van Alfred Nobel markeert.
Er wordt dan ook verwacht dat de Nobelprijzen 2025 op dezelfde manier zullen worden toegekend, en de volgende ceremonie zal dus plaatsvinden op 10 december 2025.
Als het gaat om de eerdere ontvangers van de Nobelprijs voor de Economie, zijn de laureaten geprezen voor hun studies op een groot aantal gebieden binnen de economie, waaronder:
- Macro-economie;
- Gedragseconomie;
- Speltheorie.
Macro-economie is een bijzonder succesvol gebied als het gaat om Nobelprijswinnaars, met meer dan negen onderscheidingen op dit gebied tot nu toe.
Ook de Universiteit van Chicago, die een prestigieuze economische afdeling heeft, heeft veel van haar collega's de Nobelprijs voor Economie zien ontvangen.
Omdat er zoveel gebieden en deelgebieden van de economie zijn, kan het moeilijk zijn om alles bij te houden.
Leer je graag meer met de hulp van bijles economie? Bij Superprof kun je enthousiaste privéleraren vinden die je graag verder helpen!
Probeer je op de hoogte te blijven van het laatste economische nieuws en de laatste trends, zowel in algemene nieuwspublicaties als in gespecialiseerde economische tijdschriften?
Je kunt dan een gevoel ontwikkelen voor welke onderwerpen in een bepaald jaar bijzonder relevant zijn, en wie er in de komende jaren misschien de felbegeerde prijs krijgt.
Er zijn zoveel plaatsen waar je op de hoogte kunt blijven van de ontwikkelingen in de economie, maar een goede plek om te beginnen is gewoon het lezen van een paar stabiele nieuwspublicaties, zoals:
Als je dergelijke publicaties regelmatig leest, op papier of online, zul je snel een gevoel ontwikkelen voor actuele economische kwesties en trends, wat je alleen maar ten goede zal komen tijdens je studie economie.
Als je liever wat kortere stukken leest, kun je ook kiezen voor economische blogs. Er zijn veel informatieve en onderhoudende economische blogs te vinden op het internet, zoals de blog van Degroof Petercam, die niet veel tijd kosten om te lezen.
Je kunt ook luisteren naar podcasts over economie om de laatste informatie en studies te beluisteren over economische onderwerpen zoals financiële economie of internationale economie.
Als je in Google het soort blogs of podcasts typt dat je wil lezen of beluisteren, kan je snel onderwerpen vinden die aan jouw interesses voldoen.
Als je hulp zoekt om bij te blijven met economie, of als je moeite hebt om bij te blijven in de klas of op de universiteit, dan kun je altijd kijken of je een docent economie van Superprof kunt inschakelen om je te helpen bij je studie.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
