Duits is een van de meest gesproken talen ter wereld, met ongeveer 135 miljoen sprekers. Als je van plan bent Duits of een andere Duitse taal uit Zwitserland of Oostenrijk te leren, is het altijd handig om iets van de geschiedenis van de taal te weten. Dit om de verschillen en nuances per land te begrijpen.
De meeste mensen weten niet hoe een taal zich heeft ontwikkeld en waar haar kenmerken vandaan komen. Kennis van de geschiedenis van de taal die je overweegt te leren kan echter zeer nuttig zijn. Het helpt je de oorsprong van sommige woorden te begrijpen, en hoe de opbouw van de taal en de grammatica zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld.
De geschiedenis van de Duitse taal verklaart ook hoe het Standaard Duits dat we tegenwoordig meestal spreken en bestuderen zo prominent en belangrijk is geworden. Toch bestaan er vandaag de dag nog verschillende andere versies van de Duitse taal en dialecten.
Hier leer je meer over de oorsprong van de Duitse talen en de geschiedenis van de verschillende Duitse dialecten. Dit zal je helpen de rijkdom van de Duitse talen en hun cultuur te begrijpen. Daardoor word je ook aangemoedigd om meer te blijven leren. Het helpt ook de Duitse lessen te kiezen die je zoekt of die het best bij je behoeften passen.
De Oorsprong van de Duitse Taal
De Duitse taal die we nu kennen heeft verschillende perioden gekend die haar structuren en uitspraak hebben gevormd. De geschiedenis speelt een grote rol in de verschillende soorten Duitse talen en dialecten die we nu kennen.
Het Duits behoort tot de Indo-Europese talen, die behoren tot de taalfamilie die zich uitstrekt van Europa tot India en tegenwoordig tot alle continenten. Deze taalfamilie omvat ook de meeste Europese talen die we vandaag de dag spreken.
Met name het Duits behoort samen met het Engels en het Nederlands tot de West-Germaanse talen. In de Vroege Middeleeuwen werden de West-Germaanse talen beïnvloed door de insulaire ontwikkeling van het Oud- en Middelengels in het Noorden, terwijl in het Westen de Hoogduitse Klankverschuiving plaatsvond tijdens de migratieperiode.
Deze verschuiving onderscheidde het Oudhoogduits van het Oudsaksisch. In de historische taalkunde beschrijft de Hoogduitse Klankverschuiving een fonologische ontwikkeling.
Dat betekent dat een klankverandering plaatsvindt en de taal in de loop van de tijd beïnvloedt. De klankverandering omvat verschillende zaken, zoals de vervanging van klank in een spraak, dit verwijst naar het fonetische aspect van de taal.
Bijvoorbeeld het verschijnen van nieuwe woorden en klanken, vooral in de klinkers met het verschijnen van de umlaut, zoals ä, ë, ü, ö. Bij de West-Germaanse talen resulteerde de Klankverschuiving in het Oudhoogduits - de vroegste fase van de Duitse taal.
Deze periode duurde van 750 tot 1050 en vertegenwoordigde de eerste stadia van het Duits. Deze periode kende geen gestandaardiseerd gebruik van het Duits en was in dit stadium eerder een dialect. Het Oudhoogduits werd voornamelijk gesproken en gebruikt door de onafhankelijke stammenrijken in Midden-Europa.
Het enige schriftelijke document uit deze periode dat nog bewaard is gebleven, is het Duitse Abrogans, een Latijns synoniemenwoordenboek. Het bewaard gebleven exemplaar bevindt zich in de abdijbibliotheek van Sankt Gallen in Zwitserland en wordt beschouwd als het oudste boek in de Duitse taal.
Dit glossarium kan worden beschouwd als de Oudhoogduitse thesaurus van zijn tijd. Daarom is het een zeer waardevolle bron die de kennis van het oudste Hoogduits verzamelt, het bevat 3670 Oudhoogduitse woorden met verschillende voorbeelden.
Geschiedenis en Grondgebied
Het Oudhoogduits ontstond in Midden-Europa en meer specifiek in het centrum van het huidige Duitsland, omdat in de nabijgelegen rijken andere talen werden gebruikt.
De Franken in het westen namen de Gallo-Romaanse taal over. Ten noorden van deze lijn werd de taal niet beïnvloed door de West-Hoogduitse Klankverschuiving en behield dus Oudnederlandse varianten.
In het zuiden behielden de Longobarden hun eigen dialect totdat zij in 744 door Karel de Grote werden veroverd. Daarna verwierven zij definitief de Romaanse taal. In het oosten werd geen Germaanse taal gesproken tot de Duitse expansie naar het oosten in het begin van de 12e eeuw, ook bekend als Oostkolonisatie.
Kloosterdialecten
Omdat er geen gestandaardiseerde versies van het Oudhoogduits bestonden, alleen de manuscripten en woordenlijsten die door de kloosters werden geproduceerd, werden ze om die reden 'kloosterdialecten' genoemd. Deze dialecten ontwikkelden zich in verschillende delen van het grondgebied. Op taalkundig gebied betekent dit dat een taal kan worden beïnvloed door haar omgeving en klanken creëert die specifiek zijn voor de omgeving.
Een ander fascinerend feit over het Oudhoogduits is dat van de verschillende dialecten die in bepaalde gebieden werden gesproken, sommige zich ontwikkelde en vandaag de dag nog steeds worden gesproken in een bepaalde regio of stad.
Tijdens de periode van het Oudhoogduits bestonden er verschillende dialecten binnen het grondgebied. Deze werden verdeeld in twee hoofdgroepen:
Centraal Duits
De dialecten die behoren tot het Centraal Duits werden gesproken vanaf het Rijnland in het westen, tot aan de voormalige oostelijke gebieden van Duitsland, die vandaag de dag tot Polen behoren.
De Centraal-Duitse groep of Midden-Duitse dialecten werden beïnvloed door de Hoogduitse Klankverschuiving, maar in minder uitgebreide mate dan de dialecten uit de Boven-Duitse regio.
Sommige van deze dialecten ontwikkelden zich en maken nog steeds deel uit van de gesproken dialecten van verschillende regio's en steden in Duitsland. Tijdens de Oudhoogduitse periode konden we tot achttien dialecten tellen.
Hoogduits
De andere groep Duitse dialecten wordt aangeduid als het Hoogduits, dat vooral gesproken wordt in het huidige Zuid-Duitsland, Noord- en Centraal-Zwitserland, Oostenrijk en zelfs enkele delen van Frankrijk in de buurt van de Duits-Zwitserse grens
Tijdens de Oudhoogduitse periode werden vooral het Alemannisch en het Bairisch of Beiers tot de Boven Duitse dialectengroep gerekend. De Boven Duitse dialecten worden in een groter gebied gesproken. Er zijn verschillende manieren om de dialecten in de verschillende regio's en steden te verdelen.
Het Oudhoogduits is een periode die gekenmerkt wordt door de kloosterdialecten en dus product zijn van de kloosters uit steden als Sankt Gallen of Fulda. Deze kloosters hielden zich bezig met het vertalen van Latijnse teksten, maar ook met het opstellen van woordenlijsten van het Oudhoogduits. Het was het een beruchte periode voor alfabetisering en literatuur, met name poëzie.
In deze periode was er een sterke toewijding onder de geleerden en monniken om het Oudhoogduits te bewaren door middel van epische poëzie. Tijdens de Karolingische Renaissance beval Karel de Grote zelf dat de epische dichter geschriften zorgvuldig moesten worden bewaard voor de welvaart.
Helaas heeft de verwaarlozing van latere generaties geleid tot de grote teloorgang van de bestaande archieven van het Oudhoogduits. Vooral doordat Lodewijk de Vrome, de opvolger van Karel de Grote, de collectie Oudhoogduitse epische poëzie en andere heidense inhoud van zijn vader vernietigde.
Verschillende auteurs en monniken uit deze periode, zoals Rabanus Maurus een abt in het klooster van Fulda in 822, speelden een belangrijke rol in het cultiveren van de Duitse geletterdheid.
Notker Labeo ook bekend als Notker de Duitser, een Benedictijner monnik, wijdde zijn leven aan de ontwikkeling van een systematische orthografie en een grote schrijfstijl voor het Oudhoogduits.
Oudhoogduits, het Einde van een Periode
Hoewel het moeilijk is om alle dialecten waaruit het Oudhoogduits bestaat op te sporen, was het einde van de periode om verschillende redenen minder omstreden.
Ten eerste werden de klankveranderingen in de 11e eeuw weerspiegeld in de spelling, wat leidde tot een volledige herschikking van het systeem van de verbuiging van zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.
Ook betekende de dood van Notker de Duitser in 1022 het einde van een lang leven van vertaling van Latijnse teksten in het Duits, een elegante schrijfstijl, epische poëzie en studie van de Duitse taal.
Later werd hij zelfs Teutonicus genoemd als erkenning voor zijn verdiensten voor de Duitse taal. Zo markeerde het midden van de 11e eeuw de overgang naar het Middelhoogduits.
Tegenwoordig zijn de Duitse talen en dialecten een getuigenis van de rijkdom van de taal. Hoe de Tweede Klankverschuiving de West-Germaanse taal in Midden-Europa heeft beïnvloed en de talen en dialecten heeft gecreëerd die we vandaag kennen.
Als je in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk reist, is het fascinerend om de verschillen in uitspraak en fonetiek te zien die bestaan binnen en tussen Zwitsers Duits, Oostenrijks Duits en hun officiële taal.
Geschiedenis en cultuur hebben ook de ontwikkeling en het behoud van de taal sterk beïnvloed. Deze talen delen het feit van de invloed van de Tweede Klankverschuiving. De Oudhoogduitse periode heeft de rol gespeeld van een paraplu waarin alle verschillende Duitse talen en dialecten zouden verschijnen en zich zouden ontwikkelen.
Dit is een ongelooflijke manier om kennis te maken met de geschiedenis van de West-Germaanse talen en in het bijzonder met het Duits, iets dat op een dieper niveau kan worden bestudeerd via geschiedenis en taalkunde met verschillende cursussen.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
