In juni 2023 publiceerde The Guardian een artikel over de Solomon eilanden die financiering zochten voor infrastructuurprojecten bij Australië en China.
De Pacifische Spelen (Pacific Games) vinden daar in november plaats en er is een tekort aan geld voor beveiliging en politie. Maar verreweg de grootste vraag is wie premier Sogavare om financiering vroeg. Westerse mogendheden en instellingen zoals de Wereldbank leken geen overweging waard.
We zullen zo dadelijk de kwesties rond dit financieringsverzoek bespreken. We moeten er nu op wijzen dat deze kwestie exemplarisch is voor het debat rond de BRIC landen en hun groeiende invloed wereldwijd.
De reacties van andere wereldmachten zijn veelzeggend; we kunnen ze samenvatten als: 'Doe er alles aan om China de pas af te snijden!'. We moeten het volgende weten:
- Waarom komen Westerse landen zo snel in oppositie?
- Is er nog wel ruimte in de wereld voor de BRIC landen?
- Wat is het verschil tussen de BRIC landen en de huidige mondiale bestuursmodellen?
- Zijn er manieren waarop deze instellingen zouden kunnen samenwerken?
Mondiaal Bestuur en de Salomonseilanden
Terug naar de Solomon eilanden. Kijkend naar de staat van dienst van premier Sogavare, zou je kunnen concluderen dat hij een gerespecteerd en populair leider is.
Hij is vier keer in die functie verkozen, hoewel er controverse is over de verkiezingen waarmee hij in 2019 de macht heroverde. En mensen kwamen in opstand toen zijn regering in 2019 de banden van Taiwan met China verbrak.
Nu heeft hij de verkiezingen een jaar uitgesteld, vermoedelijk omdat de nationale begroting de 'Spelen' en een stembusparade niet toereikend acht. Ondanks enige tegenstemmen stemde het parlement voor uitstel van die politieke oefening.
In de tussentijd tekende hij een overeenkomst met China om de politie van de eilanden te trainen en te bevoorraden en, indien nodig, veiligheidsondersteuning te bieden.
Waaronder een stadion met een capaciteit van 10.000 toeschouwers
Dit alles valt niet in goede aarde bij de regeringen van Australië, Nieuw-Zeeland of de Verenigde Staten. De VS, die hun ambassade op de Solomon eilanden hadden gesloten toen de Koude Oorlog in 1993 eindigde, heropende deze overhaast.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, de overheidsinstantie die toezicht houdt op de buitenlandse betrekkingen, publiceerde de volgende mededeling:
The United States needs a permanent diplomatic presence in Honiara to effectively provide a counterweight to growing [Chinese] influence and deepen our engagement with the region commensurate with its importance.
US State Department memo, Jan 2023
Je zou terecht kunnen stellen dat dit een behoorlijke ommekeer is. Niemand leek er immers een probleem mee te hebben dat China miljoenen dollars aan infrastructuurprojecten zou financieren in de aanloop naar de 'Pacifische Spelen'. Of in de hele Stille Zuidzee.
Maar de VS hebben aangegeven ook in die regio's actiever te willen worden. We moeten ons afvragen of deze oproep tot actie voortkomt uit plotselinge spijt over het feit dat deze landen zo lang geen steun hebben gekregen. Of heeft het iets te maken met de groeiende Chinese invloed en economische steun?
Dit brengt ons bij een bredere vraag: zullen de huidige mondiale instellingen ooit samenwerken met de BRICS landen?
Wereldregering en het Mondiale Zuiden
De ontwikkelingen op de Salomonseilanden doen vermoeden dat er sprake zal zijn van een ware concurrentiestrijd, met name wat betreft initiatieven met China.
Niemand leek zich immers zorgen te maken over de Russische olieverkoop aan India, ondanks de zware sancties die daarop rusten. Zowel Rusland als India zijn BRICS landen, net als China, Zuid-Afrika en Brazilië.
Historisch gezien heeft het mondiale Zuiden weinig aandacht gekregen van mondiale bestuursinstellingen. In de afgelopen 40 jaar hebben de Verenigde Naties (VN) en de Wereldbank een aantal minst ontwikkelde landen (MOL's) geïdentificeerd, grotendeels allemaal op het zuidelijk halfrond.
De VN en de Wereldbank hebben, samen met het World Trade Center, initiatieven ontwikkeld om deze landen te laten 'promoveren' tot de wereldeconomie.
Deze plannen benadrukken de betrokkenheid van buitenlandse investeerders en de private sector. Het plan is niet dat mondiale bestuur instellingen veel financiële hulp, leiderschap of praktische middelen verlenen.
Niet-gouvernementele organisaties (ngo's) maken zich zorgen dat deze initiatieven meer lijken op kapitalistische, winstbejag. De meeste beweren dat een poging om de belangen van behoeftige landen te behartigen en de wereldwijde ongelijkheid te verminderen beter zou werken.
De BRICS Ontwikkelingsbank zou veel kunnen doen om de belangen van deze landen te bevorderen zonder privaat kapitaal. Volgens de laatste vijfjarige algemene strategie van de bank ligt hun focus op duurzame ontwikkeling en infrastructuur.
De bank heeft al financiering toegewezen voor twee derde van haar geplande projecten. Deze ontwikkelingen wakkeren de discussie aan over wat de BRICS landen nog meer zouden kunnen doen. Ze vestigen ook de aandacht op de groeiende rol van de BRICS landen in de wereldeconomie.
Wil je beter begrijpen hoe het mondiale Zuiden en BRICS hun rol in de wereldeconomie vergroten? Met bijles economie via Superprof leer je dit stap voor stap.
BRICS en Instellingen voor Mondiaal Bestuur
Er lijkt weinig dialoog te zijn tussen de BRIC landen en andere mondiale bestuur instellingen. Denk hierbij aan de World Trade Organisation (WTO) die de handel reguleert, en de VN met haar diverse initiatieven. De Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zijn wereldwijd actief, maar regeren niet.
Ze stemmen echter wel over zaken van mondiaal belang. Ze kunnen zich verzetten tegen een financieringsinitiatief of de financiering inhouden totdat aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
Het niet-nakomen door een land van een nieuw mandaat kan ertoe leiden dat toegewezen financiering wordt ingetrokken. Zo kan het IMF bijvoorbeeld een bepaald percentage buitenlandse investeringen verplicht stellen voordat er meer geld van de Bank wordt uitgekeerd.
Het lijdt geen twijfel dat we internationale samenwerking nodig hebben, met name op het gebied van toezicht en beheer van financiën en banken.
De wereldwijde economische crisis van 2008 heeft bewezen dat een gebrek aan transparantie en het toestaan van ongecontroleerde activiteiten van instellingen tot rampen leidt. De recessie door de pandemie en de huidige inflatiecrisis onderstrepen dit.
Hier biedt het BRICS model een oplossing. In tegenstelling tot de Wereldbank, met het hoofdkantoor in de VS, is de BRICS Ontwikkelingsbank gedecentraliseerd. Alle vijf landen hebben een filiaal dat ze in gelijke mate financieren en ze opereren op basis van consensus.
Dat betekent dat alle vijf landen een project moeten goedkeuren voordat ze financiering toewijzen, ongeacht waar ter wereld de ontwikkeling plaatsvindt.
Bovendien stellen ze een universele handelsmunt voor (maar hebben die nog niet ontwikkeld). Het huidige systeem, waarbij wereldwijde economische activiteit aan de valuta van één land is gekoppeld, geeft dat land buitensporige macht.
Daarentegen maakt het invoeren van een munteenheid die alleen voor internationale handel wordt gebruikt, elke handelspartner tot een gelijkwaardige speler.
Ze willen hun eigen economische belangen beter dienen en tegelijkertijd de wereldwijde afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar en de euro verminderen.
Het zou een beetje lijken op het aannemen van Esperanto als universele taal; het 'behoort' aan geen enkel land toe en kan door iedereen worden gebruikt.
Onderzoekers en economen komen steeds vaker tot de conclusie dat de huidige bestuur instellingen een systeem van wereldwijde apartheid in stand houden.
Deze term beschrijft de handhaving door het mondiale Noorden van beleid en structuren die de meeste landen op het zuidelijk halfrond benadelen. Om die macht en vertegenwoordiging in evenwicht te brengen, moet iedereen vertegenwoordigd zijn en macht hebben.
De BRICS landen lijken zich er niet druk om te maken op welk halfrond een verzoekend land zich bevindt. Hun hulp is net zo voorwaardelijk als de initiatieven van de Wereldbank. Maar de voorwaarden lijken minder roofzuchtig.
Zo helpt de Chinese militaire basis in Djibouti de veiligheid te versterken en piraterij af te schrikken. In ruil daarvoor stimuleren Chinese militairen die daar gestationeerd zijn de lokale economie.
BRICS en Ontwikkelingslanden
Voordat we de mogelijke kansen voor BRICS landen en wereldwijde overheidsinstellingen schetsen, willen we benadrukken dat BRICS landen geen vrij spel hebben. Lidstaten helpen niet elk land dat een verzoek indient.
De meest opvallende voorbeelden hiervan zijn China's weigering om te leveren aan de huidige Russische oorlog en het weigeren van ontwikkelingshulp aan Noord-Korea (China biedt voedsel en humanitaire hulp).
Ook oefenen ze geen gezag over elkaar uit. Voor Westerse mogendheden is dit een bron van grote frustratie, met name jegens China. Dit land is economisch machtig en invloedrijk geworden. De westerse mentaliteit dicteert dat China die invloed moet aanwenden om 'gemeenschappelijke' belangen te dienen.
Maar China blijft vasthouden aan zijn uitgesproken ideologie dat geen enkel land invloed mag uitoefenen op een ander. En ook dat alle landen de soevereiniteit van anderen moeten respecteren.
Deze impasse maakt het onwaarschijnlijk dat China/BRICS en mondiale instellingen een weg naar samenwerking zullen vinden. Maar misschien hoeven ze niet hand in hand te werken; complementaire initiatieven volstaan.
Veel van de minst ontwikkelde landen die door de VN en de Wereldbank zijn aangemerkt als investeringsmogelijkheden voor 'progressie', hebben interesse getoond om zich bij de BRICS aan te sluiten.
Zit je op de havo en zoek je naar bijles economie havo 5? Bij Superprof kun je privéleraren met ervaring vinden die je graag één-op-één begeleiden!
Bangladesh, Ethiopië, DR Congo, Guinee-Bissau en Afghanistan zijn slechts enkele voorbeelden van een lange lijst die zich uitstrekt over het zuidelijke deel van de wereld. Sommige landen die al 'progressief' zijn naar de wereldmarkt, zoals Iran, hebben ook een aanvraag ingediend bij de BRICS.
Het zijn niet alleen arme landen die toegang tot de BRICS landen hebben aangevraagd, en niet alle kandidaat-landen bevinden zich in het Zuiden. Rijke landen zoals Egypte en Saoedi-Arabië hebben ook een aanvraag ingediend, en Frankrijk, Turkije en Wit-Rusland hebben interesse getoond om toe te treden.
Wellicht zullen deze landen, die overwegen zich bij 'de andere' economische motor aan te sluiten, bestaande entiteiten ertoe aanzetten hun positie ten opzichte van de BRIC landen te heroverwegen.
Nu steeds meer landen interesse tonen, is het schadelijk voor mondiale bestuur instellingen om de BRICS landen als een uitdager te blijven afschilderen. De BRICS alliantie zou hiaten in bestaande systemen kunnen opvullen zonder deze te ondermijnen.
Zo zouden de BRICS landen het huidige gebrek aan regionale financieringsregelingen kunnen overbruggen, omdat ze al volgens een gedecentraliseerd model opereren.
De afgelopen twintig jaar hebben bewezen dat het wereldwijde economische systeem zijn reservevaluta moet diversifiëren.
China heeft het voortouw genomen bij het creëren van een digitale valuta en de implementatie van blockchaintechnologie; deze systemen bevinden zich momenteel nog in de testfase.
Maar China stelt niet voor om over te stappen van de dollar naar de yuan; dat zou de bestaande problemen niet oplossen. Desalniettemin is de wereldwijde handelsvaluta van de BRICS landen een idee dat het onderzoeken waard is.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
