De geschiedenis van Ierland is rijk en complex; een ingewikkeld verhaal van cultuur, conflict en veerkracht. Van de oude Keltische wortels tot eeuwen van Engelse heerschappij, inclusief de Grote Hongersnood en de strijd voor onafhankelijkheid, kunnen we niet alles in dit artikel behandelen. We kunnen je echter wel meenemen op een fascinerende reis om dieper in te gaan op hoe Ierland zijn plaats vond in de moderne wereld.
Voordat we dieper ingaan op de Ierse geschiedenis, schetst de tijdlijn hieronder de historische mijlpalen.
600 v.Chr.
Aankomst van de Kelten
1169
Normandische invasie
1801
Act of Union
1845–1852
Grote Hongersnood
1922
Ierse Vrijstaat opgericht
1949
Republiek Ierland uitgeroepen
Keltisch Ierland: de vroege wortels van de Ierse cultuur
Zoals bij elk land kun je zo ver teruggaan als je wilt, maar het is logisch om het verhaal van Ierland te beginnen bij de Kelten in termen van een meer menselijke tijdsperiode.
Lang voor de Normandiërs of de Britten arriveerden, werd Ierland sterk beïnvloed door de Kelten. De Kelten waren geen enkel volk of één identiteit, maar eerder een netwerk van stammen met oorsprong in Oostenrijk en Zwitserland, lang voordat deze landen bestonden.
Deze vroege Keltische gemeenschappen brachten hun cultuur en taal mee, die uiteindelijk zouden uitgroeien tot het Iers Gaelic.
De Kelten tijdens de Ierse geschiedenis hadden ook artistieke en religieuze tradities en vormden enkele van de vroegste samenlevingen van Ierland. Deze samenlevingen waren opgebouwd rond clans, stamhoofden en druïden, die dienden als spirituele leiders, rechters en historici door middel van mondelinge traditie.
In tegenstelling tot een groot deel van continentaal Europa en Groot-Brittannië werd Ierland nooit onderdeel van het Romeinse Rijk. Terwijl veel andere Keltische stammen hun culturen geromaniseerd zagen worden, konden de Kelten in Ierland hun mythologie, epische verhalen en symbolen, waaronder spiraalvormige gravures, behouden.
Overblijfselen hiervan zijn terug te zien in de taal, de plaatsnamen en, het meest significant, de nationale identiteit van Ierland.
De komst van de Normandiërs en de Anglo Normandische invloed
Hoewel Keltisch Ierland zijn bezoekers en indringers kende, waaronder Vikingen, kregen zij nooit controle over het eiland. Deze andere groepen assimileerden uiteindelijk in de bestaande Keltische cultuur en brachten daarbij delen van hun eigen cultuur mee. Sint Patrick had waarschijnlijk een van de diepste invloeden op het eiland zonder het ooit daadwerkelijk binnen te vallen.
Maar in 1169 landden Normandische ridders uit Engeland en Wales in Ierland. Ze waren uitgenodigd door een Ierse koning, Diarmait Mac Murchada, die hulp zocht om zijn troon terug te veroveren.
Deze Ierse machtsstrijd opende de deur naar eeuwen van buitenlandse inmenging. De Normandiërs, gesteund door de Engelse kroon, vestigden snel bolwerken in heel Ierland en bouwden kastelen, steden en kerken.
Ze introduceerden ook nieuwe feodale systemen die uiteindelijk de Ierse samenleving zouden hervormen, en niet noodzakelijk in het voordeel van de Ierse bevolking.
Too long a sacrifice can make a stone of the heart.
W. B. Yeats, Easter 1916
Tegen de 13e eeuw stonden grote delen van Oost Ierland, voornamelijk rond Dublin, onder Anglo Normandische controle. De stad werd een belangrijk centrum voor bestuur en handel.
De Normandiërs assimileerden aanvankelijk met de inheemse Ieren, net zoals ze hadden gedaan in Frankrijk, waar ze oorspronkelijk Viking waren geweest. De Kerk werd hervormd volgens Romeinse lijnen en hoewel de Normandiërs nooit het hele eiland veroverden, legden ze wel de basis voor toekomstige Engelse aanspraken op Ierland, die de lange en turbulente relatie tussen Engeland en Ierland zouden vormen.
De Tudor en Stuart veroveringen: het pad naar kolonisatie
Tegen de 16e eeuw was de Engelse controle in Ierland verzwakt. De Tudor vorsten, met name Hendrik VIII en Elizabeth I, startten agressieve campagnes om Ierland onder Engels gezag te brengen.
In 1541 verklaarde Hendrik zichzelf tot koning van Ierland, waarmee hij een proces van religieuze en politieke transformatie begon dat de Ierse geschiedenis eeuwenlang zou vormen.
Ierland ervoer golven van conflict, opstanden en gedwongen landonteigeningen onder de Tudors en later de Stuart koningen. De Engelse kroon implementeerde een plantagebeleid waarbij land van Ierse heren werd afgenomen en protestantse kolonisten uit Engeland en Schotland daar werden gevestigd, vooral in Ulster.
Deze landverdeling zou de kloven verdiepen tussen de inheemse katholieke Ieren en de protestantse kolonisten en maakte Ierland steeds meer verdeeld op religieus, economisch en politiek vlak.
Er waren eeuwen van verzet, wrok en rebellie terwijl de Britse invloed zich steeds dieper in het land nestelde. Tegen het begin van de 17e eeuw was Ierland niet langer slechts de buur van Engeland, maar een kolonie onder buitenlandse controle.
Engelse heerschappij en Ierse rebellie
Vanaf de 17e eeuw probeerde de Britse regering haar controle over Ierland aan te scherpen. Dit werd echter vaak met verzet beantwoord.
Het land werd steeds meer verdeeld, waarbij katholieke Ieren harde beperkingen kregen opgelegd onder de Penal Laws, die hen verboden land te bezitten of hun geloof te praktiseren. Ze mochten niet deelnemen aan het politieke leven, dat gedomineerd werd door een protestantse elite die loyaal was aan Engeland, vooral in Dublin en andere grote steden.
Ierse opstanden bleven uitbreken, en een van de belangrijkste vond plaats in 1798, toen de United Irishmen, geïnspireerd door de Amerikaanse en Franse revoluties, probeerden katholieken en protestanten te verenigen in de strijd voor een onafhankelijk Ierland.
Deze opstand mislukte uiteindelijk, maar vormde een keerpunt voor het Ierse politieke bewustzijn.
In 1801 werd de Act of Union aangenomen, waarmee Ierland formeel met Groot-Brittannië werd verenigd tot het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland. Het Ierse parlement in Dublin werd afgeschaft en alle wetgevende macht verhuisde naar Londen.
Dit moest stabiliteit brengen, maar zoals je zult zien, was het slechts een van de vele besluiten van de Britse regering die de vlammen van rebellie aanwakkerden en het Ierse verlangen naar onafhankelijkheid voedden.
De Grote Hongersnood: tragedie en transformatie
De Grote Hongersnood tussen 1845 en 1852 was verwoestend in de Ierland geschiedenis en leidde tot de dood van meer dan een miljoen mensen en dwong nog eens een miljoen tot emigratie.
Hoewel de crisis werd getriggerd door een aardappelziekte, werd de echte verwoesting veroorzaakt door systemen die de Britse overheid had ingevoerd, waardoor de armste Ieren afhankelijk waren van één enkel gewas. De daaropvolgende passiviteit en rigide laissez faire economische houding waren meer gericht op het redden van de markt dan op het redden van levens.
Meer dan 1 miljoen mensen stierven en nog eens 1 miljoen emigreerden, waardoor de bevolking van Ierland met een kwart daalde en de Ierse samenleving en identiteit voorgoed veranderden.
Ierland had meer dan één gewas, maar de aardappel was het enige dat toegankelijk was voor de meeste arme pachters die niets te eten of te verkopen hadden en hun huur niet konden betalen, waarna velen werden uitgezet en in hongersnood en dakloosheid belandden.
Terwijl de armste Ieren stierven, bleven grootgrondbezitters graan en vee exporteren naar Engeland om markten stabiel te houden.
Geschiedenis Ierland: Toenemend nationalisme en de roep om onafhankelijkheid
De al zichtbare ongelijkheid binnen de Ierse samenleving werd door de Grote Hongersnood alleen maar benadrukt.
Het nationalisme groeide uit het trauma van massale honger, emigratie en het politieke verwaarlozen door de Britse regering. Dit alles liet diepe littekens achter en er ontstond een sterke beweging om de controle over de eigen zaken terug te krijgen.
In de 19e eeuw pleitten velen voor Home Rule, met als doel een Iers parlement te herstellen terwijl men binnen het Verenigd Koninkrijk bleef.
Culturele heroplevingen, zoals de Gaelic League en de Irish Literary Revival, probeerden de Ierse taal, Ierland geschiedenis en identiteit te herstellen.
De Irish Republican Brotherhood (IRB) streefde naar volledige onafhankelijkheid via radicalere middelen, waaronder gewapende opstand.
Tegen de 20e eeuw, door het uitblijven van vooruitgang op Home Rule en door de toenemende steun voor Sinn Féin en de Irish Volunteers, verschoof het sentiment van Home Rule naar volledige onafhankelijkheid.
De Paasopstand en de Ierse Onafhankelijkheidsoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog lanceerde een groep Ierse republikeinen de Paasopstand. Deze kortstondige opstand mislukte en de Britse reactie was snel en overweldigend, waarmee de opstand binnen zes dagen werd neergeslagen.
De harde reactie van de Britten zorgde echter voor sympathie en steun voor de opstandelingen, wat in 1919 opnieuw oplaaide tijdens de Ierse Onafhankelijkheidsoorlog, een guerrillaoorlog gevoerd door het Irish Republican Army (IRA).
De oorlog werd uitgevochten met hinderlagen, invallen en gerichte aanvallen. Na twee jaar van escalatie werd een wapenstilstand overeengekomen.
Het resultaat was het Anglo Ierse Verdrag van 1921. Het splitste het eiland in Noord-Ierland en de Ierse Vrijstaat, een besluit dat velen ontevreden achterliet. Handig als je meer weetjes over Ierland wil weten!
Partition en de geboorte van de Ierse Vrijstaat
Sommigen zagen de Ierse Vrijstaat als een pragmatische stap richting onafhankelijkheid. Anderen zagen het heel anders, als een verdeling van het eiland waarbij de Ierse Vrijstaat deel van het Britse Gemenebest bleef.
De zes provincies in het noorden met een protestantse meerderheid werden politiek gescheiden van het overwegend katholieke zuiden. Veel leden van de IRA zagen dit als een verraad aan de Ierse Republiek die in 1916 was uitgeroepen.
Dit leidde tot de Ierse Burgeroorlog (1922–1923), waarin pro en anti Verdragstroepen tegen elkaar vochten. De pro Verdragzijde won, maar de verdeeldheid in de Ierse samenleving werd alleen maar dieper.
Noord-Ierland bleef onder Brits bestuur, met toenemende spanningen tussen unionisten, die Brits bestuur steunden, en nationalisten, die een onafhankelijke staat nastreefden die ook hen omvatte.
Overwegend katholiek
Streefde naar onafhankelijkheid van VK
Voerde een burgeroorlog over het verdrag
Verliet het Gemenebest in 1949
Overwegend protestants
Bleef deel van het VK
Ondersteund door unionisten
Werd het epicentrum van The Troubles
Geschiedenis van Ierland in de 20e eeuw: van Vrijstaat tot Republiek
De Ierse Vrijstaat bleef deel van het Britse Gemenebest terwijl opeenvolgende regeringen de Britse invloed bleven afbouwen.
In 1937 nam Ierland een nieuwe grondwet aan, waarin het officieel Éire werd genoemd en meer soevereiniteit claimde door verwijzingen naar de Britse monarch te verwijderen.
In 1949 verklaarde Ierland zich formeel een republiek en verliet het Gemenebest met de Republic of Ireland Act.
Dit was het formele einde van constitutionele banden met Groot-Brittannië. De Ierse staat onderging economische, politieke en sociale veranderingen en moderniseerde langzaam.
Ierland trad in 1973 toe tot de Europese Economische Gemeenschap, nu de EU. Tegen het einde van de 20e eeuw was het een dynamische, onafhankelijke natie geworden.
Geschiedenis Ierland: reis naar onafhankelijkheid
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
