Als je deze blog leest, is de kans groot dat je op zijn minst geïnteresseerd bent in het schaakspel.
Als je het nooit geleerd hebt, hopen we dat deze blog je goed van pas komt. Als je enige ervaring hebt met het spelen van dit spel, laat ons dan weten wat je van dit artikel vindt in de commentaarsectie hieronder.
Als je een aspirant schaker bent die het verschil tussen een paard en een toren niet kent en geen idee heeft waarom de koningin meer kracht en waarde heeft dan de koning, dan ben je hier aan het juiste adres. We zullen proberen om in ieder geval alles te behandelen wat je moet weten om te beginnen met schaken.
Als je het spel een beetje kent - misschien speelt een vriend of familielid het graag, en je wilt er meer over weten, dan is deze blog voor jou bedoeld. Je kunt er ook voor kiezen de basisprincipes te negeren en meteen tot de kern van de zaak te komen: het begrijpen van de schaaknotatie.
Een Korte Geschiedenis van het Schaakspel
Hoewel je niets hoeft te weten over de lange geschiedenis van het schaken, helpt het om de oorsprong van het spel te begrijpen, zodat je je de verschillende strategieën beter kunt voorstellen.
Ergens in de 7e eeuw stonden twee legers tegenover elkaar: de infanterie, met de cavalerie achter hen...
Je zou kunnen denken dat dit beeld een beetje grillig is, maar het is precies waar vroege versies van schaken op gebaseerd waren. Die primitieve spelen werden gespeeld in India. Al snel introduceerden de spelers van dat land hun Perzische (militaire?) tegenhangers ermee.
Het duurde niet lang voordat Perzische kreten als Shāh (Koning) klonken als tijdens een spel de koning in moeilijkheden was. Vrolijk geroep was te horen van Shāh Māt (de koning is hulpeloos) als de koningen geen opties meer hadden.
Voor het geval je het nog niet geraden had: daar komen de woorden 'schaak' en 'schaakmat' van de hedendaagse schakers vandaan.
Er is een debat gaande over hoe het Westerse schaken is ontstaan. De terminologie suggereert dat de Indische/Perzische versie van het spel naar Europa kwam via het Byzantijnse Rijk. Een even groot aantal liefhebbers beweert echter dat het spel zoals wij het kennen is afgeleid van het Chinese Xiangqi spel, een veel ouder spel van militaire strategie.
Ongeacht waar het spel zoals wij het kennen precies vandaan komt - en ongeacht welke legers van koningen vochten, oorlogen werden door de geschiedenis heen allemaal op dezelfde manier uitgevochten.
De grondtroepen vormen de eerste verdedigingslinie, waarachter de ruiters staan. Dan komen de officieren en generaals... en zij dienen allemaal om de koning te beschermen.
Om jezelf als schaker te trainen, kan het bestuderen van oude veldslagen en de rol die elke strijder speelde, je helpen strategische schaakzetten te visualiseren.
De Stukken van het Schaakspel Begrijpen
Met slechts primitieve wapens en weinig tot geen bepantsering is het niet zo moeilijk om je de rol van de infanterist in de Oudheid voor te stellen. Als het echter om schaken gaat, zou het een vergissing zijn te geloven dat pionnen slechts wegwerpstukken zijn die naar believen kunnen worden gebruikt en opgeofferd.
Het woord 'pion' bewijst hen een slechte dienst. Hoewel zij de laagste waarde hebben en de minste macht, zal een bedreven schaker de pionstructuur in zijn strategie opnemen. Hij kan er zelfs naar streven om een of twee pionnen te laten promoveren - stel je de kracht voor van een speler met twee koninginnen op het bord...
Ondanks hun strategische waarde, krijgen pionnen de minste aandacht van alle schaakstukken. In de schaaknotatie (P) worden ze vaak weggelaten.
De loper krijgt iets meer waarde - drie punten tegen één voor de pionnen, maar ze worden nog steeds beschouwd als een stuk met weinig macht. Je zou ze kunnen zien als adviseurs van de koning en niet bijzonder effectief in de strijd. De notatiecode van de lopers is B.
Paarden staan op gelijke voet met lopers wat betreft puntwaarde en macht. Hun notatiecode is N, zodat paarden niet verward worden met koningen bij het noteren van stukken.
Torens gaan een trapje omhoog in de macht/waarde schaal. Ze hebben meer bewegingsvrijheid. Als een speler daarvoor kiest, kunnen ze van plaats ruilen met de koning voor extra bescherming. Merk op dat rokeren - de zet die de koning toelaat zich achter zijn toren te verbergen - specifieke richtlijnen heeft; een speler kan niet naar believen rokeren.
Voor zijn extra service aan de koning krijgt de toren vijf punten; hij wordt genoteerd als R.
De koningin kan worden beschouwd als de belichaming van het 'macht achter de troon'. Koninginnen zijn de machtigste en waardevolste stukken op het schaakbord. Zij kunnen de zetten van elk ander stuk nabootsen, behalve die van de paarden. Koninginnen worden in de notatie aangeduid met Q.
Aan de koning wordt geen puntwaarde toegekend en zijn macht is de reden van het spel - net zoals eeuwenlang echte legers ten strijde trokken om de belangen van hun koning te verdedigen. Hij wordt in de notatie aangeduid met K.
Voordat je serieus begint met schaken, moet je meer leren over elk schaakstuk, zijn kracht, hoe het kan bewegen en hoe je ze het beste kunt gebruiken om je strategieën in te zetten.
Het Schaakbord
Aangezien schaken een spel is dat is gebaseerd op militaire strategie, zal je veel militaire termen horen die met het spel worden geassocieerd, waaronder 'rang en stand'. Van oudsher zijn de 'rank and file' van het leger alle dienstplichtige troepen, onderofficieren niet meegerekend.
In militaire terminologie beschrijft de uitdrukking ook alle soldaten die rij per rij staan (ranks), in lange kolommen (files).
In het schaken hebben de termen 'rij' en 'kolom' verschillende betekenissen.
Laten we, alvorens te definiëren wat ze in de schaakwereld betekenen, eens kijken naar een schaakbord. Je zult merken dat het een vierkant is dat verdeeld is in vierenzestig vierkanten van afwisselend lichte en donkere kleuren. Er zijn acht rijen en acht kolommen.
Als je je de algebra herinnert, zou je kunnen denken dat de rijen evenwijdig lopen met de X-as; de velden lopen langs de Y-as.
Het maakt niet uit aan welke kant van het bord je leger staat - licht of donker, het vierkant linksonder op het schaakbord is altijd A1. Echter, bij schaken heeft licht altijd de overhand. Wanneer je schaaknotatie leest, onthoud dan dat het waarschijnlijk vanuit het perspectief van licht is genoteerd.
De rangen krijgen nummers, terwijl de kolommen letters krijgen.
Visualiseer opnieuw een schaakbord, benoem de velden langs de X-as a - h. Dan, te beginnen met de onderste rij, nummer je de velden langs de Y-as 1 - 8. Gefeliciteerd! Je hebt zojuist een gerasterde kaart gemaakt waarop je leger zal strijden.
De kolommen worden altijd in kleine letters genoteerd en de schaakstukken worden in hoofdletters. Dit om verwarring te voorkomen.
Nu alle benamingen zijn uitgelegd, kunnen we de algebraïsche notatie van het schaakspel verkennen.
Schaaknotatie, Algebraïsche Notatie
Toegegeven, deze blog bevat waardevolle stukjes informatie te midden van veel tekst. Laten we, voordat we de schaaknotatie uitleggen, die stukjes samenvatten in duidelijke opsommingen.
- Het schaakbord is een raster;
- Kolommen zijn a - h en rijen zijn 1 - 8;
- Kolommen worden altijd genoteerd met kleine letters.
Hoe schaakstukken in notatie verschijnen:
- Koning: K
- koningin: Q
- Toren: R
- paard: N
- Loper: B
- pionnen: P, maar worden vaak niet vermeld in de notatie.
Nu we alle benodigde informatie voor ons hebben liggen, gaan we de algebraïsche notatie uitleggen. Maar eerst: heb je naar The Queen's Gambit gekeken?
Naast het feit dat het een briljante serie is die de belangstelling voor het schaakspel weer aanwakkert, is de serie genoemd naar een echte opening, dat als volgt is genoteerd:1. d4 d5;2. c4.
Bedenk dat pionnen geen aanduiding hebben, dus deze opening beschrijft de beweging van drie pionnen.
In de eerste paar zetten rukt de witte pion op naar rij d4; de zwarte pion in de d-kolom komt tegenover hem te staan op veld d5. Wit schuift vervolgens zijn c-pion naar de vierde rij.
Vanaf dat punt kan het twee kanten op gaan: het wordt aanvaard - dxc4 (de zwarte d-pion slaat de witte c4-pion) of geweigerd, waardoor Zwart zijn plaats in het centrum van het bord behoudt.
Als Zwart zijn c4 pion wil beschermen, zou hij de b-pion naar rij 5 kunnen verplaatsen. Echter in het belang van ontwikkeling - het in het spel brengen van niet-pion stukken - zou hij Nf6 (paard naar f-kolom, vijfde rij) kunnen overwegen als antwoord op het c4 spel van Wit.
Van daaruit kan het spel verdergaan naar: 4. a4 c6 5. abx5 cbx5 6. a4 c6.
Je zult merken dat ook hier het grootste deel van het spel aan de pionnen wordt overgelaten.
Als antwoord op deze opening zou Wit het Alekhine spel kunnen gebruiken: 3. cxd5 Qxd5 4. Nc3 Qa5 5. Nf3 Bg7 6. Bd2 c6 7. e4 Qb6 8. Bc4 Bxd4 9. Nxd4 Qxd4 10. Qb3 Qg7
Volgens de notatie komt de zwarte koningin op haar derde zet in het spel, Wit roept haar paard op de vierde zet, Zwart zet haar loper op de vijfde zet in het spel... enzovoort.
Je kunt je afvragen hoe je in notatie het koningspaard van de koningin kunt onderscheiden.
Het is bijzonder moeilijk om een onderscheid te maken tussen paarden en torens, omdat ze allebei op hetzelfde veld kunnen staan (alleen niet op hetzelfde moment). Om verwarring te voorkomen, wordt in de notatie vermeld uit welk veld het stuk komt: Nbd2 (het paard van de b-kolom gaat naar d-2).
Ongeacht of Wit licht of donker speelt, de notatie blijft hetzelfde. Omdat Wit altijd eerst speelt, worden zijn zetten in elk zettenpaar als eerste genoteerd.
Er is nog veel meer te vertellen over de algebraïsche notatie van het schaken - de evolutie en het belang ervan, hoe schaakmatten en promoties worden genoteerd... dat zijn allemaal onderwerpen die we behandelen in onze beginners gids over schaken.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
Bord met rijen en kolommen opgesteld zou duidelijk geweest ziin
Hey Hilde, Goede tip, dank je! Een bord met rijen en kolommen erbij zou het inderdaad nog duidelijker maken. In dit artikel wilden we vooral het schaakbord en notatie zelf uitleggen, maar een visuele toevoeging zou zeker kunnen helpen. Dit nemen we mee voor een volgende update!