Verandering is de wet van het leven. En wie alleen naar het verleden of het heden kijkt, mist de toekomst.
John F. Kennedy
Voor iedereen behalve onze oudste lezers is de wereld altijd geweest zoals we die nu kennen. We hebben nooit een ander economisch systeem gekend, of een tijd waarin de Amerikaanse dollar en Amerikaanse invloeden niet overal waren. Maar we naderen snel een multipolaire wereld, met een meer evenwichtige verdeling van economische en politieke macht.
Deze overgang zal niet van de ene op de andere dag plaatsvinden, en zal ook niet gemakkelijk zijn. Het vereist het uitdagen van gevestigde machtsstructuren en het implementeren van nieuwe technologieën. Wat betekent dat voor ons, die ver van de machtscentra verwijderd zijn? Dit artikel beantwoordt jouw vragen over de olie industrie in de wereldeconomie:
- Waarom is de Amerikaanse dollar zo machtig?
- Is er een andere munt waarmee landen voor olie kunnen betalen?
- Maakt het uit welke munt een land gebruikt om olie te betalen?
- Zullen hernieuwbare energiebronnen de wereldwijde energiemarkten veranderen?
Petroleumindustrie: Van Grondstof tot Wereldpolitiek
Door de geschiedenis heen hebben landen tegen elkaar gevochten om macht, rijkdom en suprematie, en dat doen ze vandaag de dag nog steeds. De Verenigde Staten (VS) vormen de enige uitzondering op die trend. De VS werd de wereldhegemonie zonder ook maar één schot te lossen. Dat gebeurde halverwege de 20e eeuw.
In 1944 verkeerde een groot deel van de wereld in chaos. Er waren maar een paar plekken op aarde zonder gevechten, het Amerikaanse vasteland was daar één van. Daar kwamen afgevaardigden van 44 landen bijeen om een nieuwe wereldorde op te stellen. Een orde die de economische omstandigheden zou elimineren die twee keer tot wereldoorlogen had geleid.
Deze conferentie, gehouden in Bretton Woods in de Amerikaanse staat New Hampshire, legde de basis voor de economische systemen van vandaag. De aanwezigen richtten de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op, beide met het hoofdkantoor in de VS.
Waarom Wordt Olie in Dollars Verkocht?
De afgevaardigden kwamen overeen hun nationale munten te koppelen aan de Amerikaanse dollar, omdat de VS beloofde dat dollars konden worden omgewisseld voor goud. En ze zouden Amerikaanse dollars (petrodollars) aanhouden in hun centrale banken om internationale handel te vergemakkelijken.
De Amerikaanse dominantie over de wereldeconomie is nooit ideaal geweest. En met elke diplomatieke, economische of financiële misstap van de VS wordt die positie onaantrekkelijker. Tot voor kort was er echter geen enkele andere munt of economisch bondgenootschap krachtig genoeg om een alternatief voor de status quo te bieden.
In de afgelopen 30 jaar heeft China een economische grootmacht opgebouwd. Met diplomatieke invloed en economische macht heeft het Chinese Belt and Road Initiative (BRI) het ene infrastructuurproject na het andere voltooid. BRICS, een economisch bondgenootschap waarvan China medeoprichter is, heeft de bijdrage van de G7-landen aan het wereldwijde bruto binnenlands product (bbp) overtroffen. We bespreken BRICS verderop uitgebreider.
De Chinese yuan en het BRICS-bondgenootschap zijn echter niet de enige bedreigingen voor de dollar en de petrodollar. Technologische vooruitgang biedt nieuwe manieren om olie en andere grondstoffen te betalen. En exporteurs wereldwijd beginnen andere valuta’s te accepteren voor hun leveringen. Al deze ontwikkelingen, samen met de interne spanningen binnen de VS zelf, vormen de grootste uitdaging voor de dollar als wereldvaluta.
De Opkomst van de Petroyuan
China’s sterke economie en succesvolle BRI wijzen niet op een intentie om de wereldorde te vernietigen. Ook de diplomatieke stappen van president Xi Jinping tonen dat niet aan. Zo bemiddelde hij onlangs een vredesverdrag tussen twee bittere rivalen: Saoedi-Arabië en Iran. Daarmee verzekerde hij de energiezekerheid van zijn land én de positie van de yuan in de internationale handel.
President Xi loopt geen overwinningsrondes na de economische of infrastructurele successen van zijn land. Maar hij maakt wel duidelijk dat hij streeft naar een eerlijker economisch systeem. Dat zien we terug in China’s Cross-Border Interbank Payment System (CIPS).
Vandaag de dag is het opleggen van sancties aan “ongehoorzame” landen gemeengoed. Toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, wilde de Britse regering Rusland de toegang tot Swift, het internationale betaalsysteem, blokkeren. De VS deed dat uiteindelijk toen Rusland Oekraïne binnenviel, om Rusland af te snijden van de wereldeconomie. Zo’n sanctie zou het Russische volk ernstig treffen, zonder per se de uitkomst van de oorlog te beïnvloeden.
Het is het systeem waarin oliehandel gekoppeld is aan de Amerikaanse dollar als dominante wereldmunt.
Het gebruiken van economische en financiële systemen als wapen veroorzaakt geopolitieke spanningen. Het helpt niet dat slechts een beperkt aantal landen die macht heeft. Het opzetten van meerdere betaalsystemen verkleint het risico dat één land een ander ‘straft’ voor non-conformiteit.
Ook het gebruik van enkel de dollar voor handelsafrekeningen zorgt voor spanningspunten. De VS heeft de afgelopen maanden de rente verhoogd om de inflatie te bestrijden. Daardoor wordt het voor andere landen duurder om dollars aan te houden. Bovendien verliest de dollar waarde door inflatie. En als reservemunt geeft de dollar een voordeel aan de Amerikaanse economie, terwijl het andere landen benadeelt.
Om deze en andere redenen is het logisch om meerdere dominante valuta’s te hebben. Of beter gezegd: het zou beter zijn als er géén dominante valuta’s meer zijn. Internationale handel is complex, dus dit zal niet zomaar gebeuren. Of toch wel?
BRICS, dat staat voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, is vertegenwoordigd op vier continenten. Het bondgenootschap heeft al een gedecentraliseerde ontwikkelingsbank opgezet met een vestiging in elk land. Van alle landen die een digitale munt overwegen of ontwikkelen, heeft China’s digitale renminbi (e-RMB) het meeste potentieel om internationaal door te breken. Ook ontwikkelt China een financieel systeem gebaseerd op blockchain.
Dat alles wijst erop dat de petroyuan misschien helemaal geen lange toekomst heeft. Technologie zou de acceptatie van de yuan als oliebetalingsmiddel kunnen inhalen. Wantrouwen tegenover alles wat Chinees is, kan ook een struikelblok vormen. En de Chinese leiders zijn zich ervan bewust dat het onbedoeld verdringen van de dollar ernstige geopolitieke gevolgen zou kunnen hebben.
Geopolitieke en Economische Gevolgen van Petromunten
We moeten iets duidelijk stellen: zelfs als elk land morgen zou overstappen op hernieuwbare energie, zouden we nog steeds petromunten nodig hebben. Internationale handel vereist een munt die exporteurs accepteren, of het nu om soja of olie gaat. Daar komt bij dat deze onderhandelingen plaatsvinden te midden van geopolitieke spanningen. Zelfs als de betrokken landen niets te maken hebben met controversiële mondiale kwesties.
We kunnen deze situatie vergelijken met het voorzichtig omgaan met een chagrijnige familielid om de feestdagen niet te verpesten. Of je gedragen op school zodat de leraar niet de hele klas straft. Noord-Korea, Rusland, China en de VS geven ons veel voorbeelden van zulke situaties. Telkens wanneer Taiwan wordt genoemd, waarschuwt de Chinese regering bijvoorbeeld dat het bemoeienis is met binnenlandse aangelegenheden.
Containment is een strategie die de VS al lang toepast. In de jaren 60 vochten Amerikanen in Vietnam om het communisme in te dammen. Cuba en Noord-Korea leven al decennia onder zware economische sancties, ook een onderdeel van die strategie. Rusland en China voelen dat containment ook op diplomatiek vlak.
Zulke acties hebben verstrekkende economische en geopolitieke gevolgen. Verandering is nooit eenvoudig, en hoe groter de verandering, hoe groter de weerstand. Olie-exporterende landen die de petroyuan accepteren, lijken zich volledig aan China te verbinden, wat een bedreiging vormt voor de suprematie van de VS. Op grotere schaal houden de meeste landen petrodollars in reserve, dus zij zullen de petroyuan misschien niet met open armen ontvangen, zelfs niet als alternatieve munt.
Toch moeten we ons afvragen: moeten landen voorzichtig blijven omgaan met een lastige grootmacht omwille van de vrede? Of moeten die grootmachten zich aanpassen aan nieuwe economische en geopolitieke realiteiten? Vooruitgang vereist aanpassing aan verandering. Een multipolaire wereld biedt meer gelijkheid dan het oude systeem van machtsstrijd en grondstoffenroof.
Petromunten en de Wereldwijde Energiemarkten
De realisatie die de Bretton Woods-deelnemers bijna 80 jaar geleden hadden, geldt nog steeds: er moet een uniform systeem zijn voor de wereldeconomie, met een overeengekomen manier om transacties af te rekenen. Tegelijkertijd moeten we inzien dat we niet meer in dezelfde wereld leven als toen. Strijden om economische of militaire dominantie is nu veel gevaarlijker.
Dat geldt ook voor het hamsteren van olie en andere natuurlijke hulpbronnen. OPEC, de Organisatie van Olie-exporterende Landen, past olieprijzen aan op basis van politieke agenda’s. Vanaf de jaren 70 voerde de VS militaire campagnes om toegang tot olie in het Midden-Oosten te verzekeren. En vorig jaar weigerde Rusland olie te verkopen tenzij kopers in roebels betaalden.
💵 Petrodollar
- Gebruikt sinds 1944
- Koppeling met oliehandel
- Biedt VS geopolitiek voordeel
🀄 Petroyuan
- Opkomst sinds 2016
- Gesteund door BRICS & CIPS
- Alternatief voor sancties
🌐 Digitale munt
- Idee voor de toekomst
- Gebaseerd op blockchain
- Potentieel neutraal en eerlijk
Zoals eerder gezegd: we zullen olie nog nodig hebben lang nadat we overstappen op hernieuwbare energie. Aardolieproducten zijn zo verweven met het moderne leven dat het wel een eeuw zou duren om alternatieven te vinden. Deze producten, en vooral de valuta waarmee ze betaald worden, drijven een groot deel van de wereldeconomie aan.
De oliemarkt zal blijven bestaan, en elk streven naar dominantie of controle over grondstoffen werkt het algemeen belang tegen. Daarom moeten we ruimte scheppen in het systeem. Petromunten bieden een grote kans om spanningen te verminderen. Maar overschakelen van petrodollar naar petroyuan is waarschijnlijk niet de oplossing.
Een digitale munt die neutraal is qua regio en werkt op blockchain zou ideaal zijn. De waarde van zo’n munt zou worden gekoppeld aan het mondiale bbp, waar individuele landen vervolgens de waarde van hun eigen valuta aan kunnen koppelen. Het zou een terugkeer zijn naar het lang verlaten Bretton Woods-systeem, maar dan met gedecentraliseerde controle in plaats van concentratie van macht bij enkele landen.
Welke valuta denk jij dat in de toekomst dominant wordt in de wereldhandel?
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
