Als je aan een scheikundige denkt, aan wie denk je dan, behalve aan de lokale apotheker?
De scheikundigen die we vandaag bespreken zijn echter van een ander kaliber. Ze hebben hun leven gewijd aan het uitbouwen van onze kennis van de microscopische wereld. Dit deden ze door ons te helpen begrijpen hoe organismen functioneren onder diverse omstandigheden.
In sommige gevallen zijn de beroemdste chemici vermaard om hun andere verwezenlijkingen, zoals bijvoorbeeld hun politieke voorkeur, hun religie of hun temperament. Marie Curie is vooral bekend om haar bijdrage aan de natuurkunde, zoals haar onderzoek naar stralingsverschijnselen, maar ze ontdekte ook twee elementen in het periodiek systeem, wat haar de Nobelprijs voor scheikunde opleverde.
Tot op heden is ze de enige vrouw die twee Nobelprijzen won. En wat nog merkwaardiger is, ze won ze in twee verschillende disciplines! Mevrouw Curie is niet de enige opmerkelijk chemicus op onze lijst; ze voert die lijst alleen aan. Ontdek samen met Superprof de beroemdste scheikundigen en waar ze (soms minder) bekend om zijn:
- Marie Curie
- Joseph Priestley
- Louis Pasteur
- Alexander Fleming
- Rosalind Franklin
1. Marie Curie
Het Koninkrijk Polen was een deel van het Russische rijk toen Maria ter wereld kwam. Haar familie, aanvankelijk welgesteld, verloor alles in de strijd voor de onafhankelijkheid van Polen. Haar ouders waren beiden leraar; haar vader gaf wis- en natuurkunde aan twee verschillende scholen. Je zou dus niet verwachten dat het hier om revolutionaire types ging... of wel?
Toen de Russische regering de scholen dwong om geen laboratoriumexperimenten meer te ondernemen, bracht haar vader zoveel laboratoriummateriaal mee naar huis als hij kon en leerde zijn kinderen, waaronder zijn jongste, Maria, hoe ze ermee moesten werken.
Marie Curie ontdekte op die manier haar liefde voor de wetenschap.
Ze was ook geen vreemde voor verlies en verdriet. Naast het feit dat ze beroofd werd van het comfortabele leven waarin ze geboren was, stierf haar oudste zus aan typhus toen ze amper zeven jaar oud was; haar moeder stierf amper drie jaar daarna. Deze vroegtijdige verliezen hebben wellicht haar vastberadenheid om zich op de natuurkunde te concentreren gesterkt. Het was de enige carrière waar ze naar streefde.
Ironisch genoeg leidde haar leven als wetenschapper haar ook naar de liefde van haar leven.
Samen stuurden Pierre en Marie Curie een schokgolf door de wetenschap, zowel om hun unieke ontdekkingsmethoden als om hun bevindingen zelf. Ze stichtten wellicht ook 's werelds enige wetenschappelijke dynastie - hun dochter Irene trad in hun voetsporen en trouwde met de natuurkundige Frederic Joliot-Curie. Hun kinderen zijn ook wetenschappers.
Marie Curie is de enige persoon die Nobelprijzen won in twee verschillende wetenschappelijke disciplines: natuurkunde en scheikunde. Haar onderzoek naar radioactiviteit legde de basis voor veel moderne technologieën!
Tot op heden heeft de familie Curie niet minder dan vijf Nobelprijzen in de wacht gesleept. Marie won de prijs voor scheikunde voor haar ontdekking van radium en polonium en won gezamenlijk de prijs voor natuurkunde voor haar werk in verband met straling.
Dat is een opmerkelijke staat van dienst, maar het is niet alles wat Curie's leven en werk kenmerkt.
2. Joseph Priestley
Als je nog nooit van de flogiston theorie gehoord hebt, komt dat waarschijnlijk omdat ze al lang ontkracht is - en dat komt omdat flogiston niet bestaat. Dat weerhield Joseph Priestley er niet van om erin te geloven, en zijn carrière, reputatie en, uiteindelijk, zijn leven op het spel te zetten met het idee dat er in elke soort materie een vuur-achtig element moest schuilen.
Zijn hardnekkig vasthouden aan die misvatting is waar Mr Priestley berucht om is… dat, maar ook de Priestley-rellen. Hij is een scheikundige die verscheidene gassen, waaronder zuurstof, isoleerde en beschreef. Wat is nu de reden voor die vreemde opvattingen die hem zoveel moeilijkheden bezorgden?
Hij geloofde in het bestaan van flogiston, een hypothese die hij tot het eind van zijn leven zou blijven verdedigen.
Terwijl de meeste wetenschappers hun levenswerk wijden aan scheikunde, natuurkunde of biologie omdat ze een passie voor wetenschap hebben, begon de heer Priestley aan een leven van ontdekkingen en experimenten om zijn godsdienst te bewijzen. Zijn theologische opleiding en streng religieuze achtergrond leidden hem tot de conclusie dat morele en religieuze feiten niet louter gedachten konden zijn; ze moesten een waarneembare bron en/of oorsprong hebben.
Deze Britse chemicus gebruikte wat hij in zijn lab ontdekte om te preken op de preekstoel, maar zijn kerkgangers pikten het niet. In plaats van naar hen te luisteren, trok hij zich terug in zijn laboratorium, waar hij zich geheel aan onderwijs en wetenschappelijke experimenten overgaf.
Op de Warrington Academy werd hij, na een paar minder geslaagde pogingen in verscheidene kerken, met open armen ontvangen. Sterker nog, dankzij zijn werk om de Engelse grammatica van het Latijn te scheiden en omdat hij op eigen kracht een succesvolle school had opgericht, voelde Warrington zich vereerd dat ze hem behouden hadden.
Ze gaven hem alle nodige speelruimte om een laboratorium in te richten, waar hij het volgende ontdekte:
- Gedeflogiseerd lachgas ( stikstofmonoxide)
- Gedeflogiseerde lucht (zuurstof)
- Alkalische lucht (ammoniak)
- Salpeterlucht (distikstofoxide)
- Zure zoutlucht (watervrij zoutzuur)
Gezien de omvang van zijn ontdekkingen is het vreemd dat hij beter bekend en gewaardeerd wordt om zijn stellingen over Engelse grammatica dan om zijn wetenschappelijke ontdekkingen.
Bovendien is het met zo'n reputatie moeilijk te bedenken hoe Joseph Priestley de aanleiding kon zijn tot de rellen in Birmingham, laat staan het feit dat hij voor zijn leven moest vluchten. Hoe die gebeurtenissen zich precies voltrokken is het onderwerp van een ander artikel...
Zoek je naar scheikunde bijles bij jou in de buurt? Laat je gerust helpen door een privéleraar via Superprof!
3. Louis Pasteur
De jonge Louis was geen bijzonder goede leerling; hij piepte er in al zijn lessen meestal tussenuit, waarschijnlijk omdat hij liever ging vissen of schetsen.
Zijn vader wilde een lucratiever, en minder slopend beroep voor zijn zoon, dus stuurde hij hem in de richting van het leraarschap. Zonder de geringste neiging om een revolutie te ontketenen, studeerde Louis filosofie aan de universiteit, en pas daarna koos hij voor de wetenschap.
Door zijn slechte cijfers bleef hij langer op school dan nodig was, en dat bracht hem in het vizier van scheikundige Antoine Balard, één van de wetenschappers die het chemische element broom ontdekte. Onder Balard's voogdij deed hij onderzoek naar kristallografie, hetgeen leidde tot zijn ontdekking van moleculaire asymmetrie.
Louis Pasteur schreef het boek over melk veilig drinkbaar maken en ontdekte ook manieren om mensen in te enten tegen ziekten. (Bron: The Library of Congress op VisualHunt)
Dit alles gebeurde omdat hij studeerde om leraar te worden; hij had nog steeds geen zin om wetenschapper te worden, ook al doceerde hij natuurkunde aan twee verschillende universiteiten.
Bij waarnemingen werkt het toeval alleen in het voordeel van de voorbereide geest.
Louis Pasteur
Het leek erop dat, of hij het nu leuk vond of niet, de heer Pasteur een scherp wetenschappelijk intellect bezat. Terwijl hij nog steeds leraar was, werd hij benoemd tot hoofd van de afdeling wetenschappen aan de meest prestigieuze graduaatschool in Parijs.
Onder zijn leiding werden de normen voor onderzoek strikter, wat leidde tot sterkere concurrentie voor plaatsen en betere resultaten op examens. Sommige van zijn maatregelen waren echter wel ingrijpend; tijdens zijn ambtstermijn spanden de studenten tweemaal tegen hem samen.
Deze vroege uitlopers naar academisch gezag waren een voorproefje van de discipline die hij gedurende zijn hele loopbaan als wetenschapper zou uitoefenen. Zelfs terwijl hij bacteriën kweekte om kippen mee in te enten, zijn vroegste poging tot de ontwikkeling van vaccins, noteerde hij zorgvuldig elke stap van zijn experimenten en de resultaten werden de standaard voor de wetenschappelijke documentatie van vandaag.
Zoek je toevallig naar bijles scheikunde havo 4? Volg je bijles gerust via Superprof!
4. Alexander Fleming
Net als de Franse chemicus in de vorige passage kwam Sir Fleming op indirecte wijze in de wetenschap terecht. Zijn familie was niet welgesteld en, tot overmaat van ramp, stierf zijn vader toen hij nog maar een kleine jongen was. Dat bracht Sir Fleming's toekomstperspectieven twee zware klappen toe: een gebrek aan begeleiding bij het uitstippelen van zijn levensweg en een gebrek aan geld om die te financieren.
Gelukkig vond hij beide. Toen zijn oom John stierf erfde hij geld en zijn oudere broer, een dokter, raadde hem aan om geneeskunde te gaan studeren. Nu hij de middelen daartoe had, deed hij dat ook. En toen ging hij aan het werk... maar op de meest merkwaardige manier!
Door zijn lidmaatschap van de geweerclub van de universiteit diende hij tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Royal Army Medical Corps. Toen hij op het Franse platteland gelegerd was in een reeks medische eenheden op het slagveld, merkte hij dat patiënten achteruit gingen en niet beter werden bij de toediening van antibacteriële middelen.
Hij formuleerde daarover een briljante theorie, maar niemand geloofde hem. Wellicht was dat de reden waarom hij bacteriën ging bestuderen - de manier waarop ze groeien, variëren en hoe voorkomen kan worden dat schadelijke organismen de natuurlijke afweer van een patiënt overmeesteren.
In feite was hij degene die ontdekte dat het menselijk lichaam antibiotica aanmaakte. In een merkwaardig experiment, waarbij hij zijn eigen slijmen op kweekplaten smeerde, ontdekte hij lysozym. Dat vroege succes leverde hem enige erkenning op, waardoor andere wetenschappers hem raadpleegden bij hun onderzoeksprojecten.
Toen Joseph Warwick Bigger hem dus om hulp vroeg bij de studie van Staphylococcus Aurelius, vlak voordat Sir Fleming op vakantie ging, injecteerde hij zijn kweekplaten en de rest is medische geschiedenis!
Alexander Fleming gaf de wereld gratis penicilline, dus hij was terecht erg verontwaardigd toen de Amerikaan Robert Coghill en zijn vennoten van zijn ontdekking profiteerden.
5. Rosalind Franklin
Terwijl de Pools-Franse Marie Curie geen moeite had om respect en erkenning voor haar werk te verwerven, moest de Engelse scheikundige Rosalind Franklin vechten voor elk beetje. Anderzijds wordt in verschillende boeken, gepubliceerd door haar naaste medewerkers, gedetailleerd ingegaan op haar strijdlust en wordt er op gezinspeeld dat die soms niet nodig was.
Maar haar werk getuigt daar niet van.
Hoewel ze nieuwe en gewichtige technieken naar de Londense universiteitslaboratoria bracht - technieken die ze geleerd had van de Franse meester van de röntgenkristallografie, Jacques Mering, stuitte ze op tegenstand omdat de laboratoriumdirecteur zijn personeel niet goed voorbereid had op hun nieuwe (vrouwelijke) collega.
We zeggen niet dat mevrouw Franklin een slachtoffer van discriminatie was - hoewel dat gemakkelijk te geloven is. Ze had zelf ook veel te zeggen, en was vaak neerbuigend tegenover haar collega's en omgeving. Hoezeer de manier waarop ze werd behandeld mogelijk door haar eigen toedoen was en hoeveel daarvan concurrentie was, valt te betwisten.
Mevrouw Franklin kreeg slechts achteraf erkenning voor het werk dat ze had verricht.
De röntgendiffusietechnieken die ze tijdens haar verblijf in het Franse laboratorium ontdekte, zorgden ervoor dat haar assistent, Raymond Gosling, de meest verbluffende afbeelding van de spiraalvorm van DNA kon maken. Toch waren het James Watson, Francis Crick en Maurice Wilkins die de Nobelprijs deelden voor deze ontdekking.
Wie is jouw favoriete chemicus?
Als je zoekt naar scheikundelessen bij jou in de buurt, twijfel niet om je lessen te volgen via Superprof!
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
