Mijn hoogste ambitie in het leven is om de Limerick Laureaat van Nantucket te zijn.
Alan C. Baird
Als je weleens van limericks hebt gehoord, lijkt het misschien vanzelfsprekend wat ze zijn, maar er schuilt een vrij strikte structuur achter. Limericks zijn vaak humoristische gedichten die een AABBA-rijmschema volgen.
Maar er komt meer kijken bij limericks dan alleen dat. Zoals je in dit artikel zult zien, mag je slechts een beperkt aantal lettergrepen gebruiken (ongeveer 34), verdeeld over vijf regels. Daarnaast is er een streng metrum dat limericks moeten volgen, anders klinken ze niet zoals ze bedoeld zijn.
Als termen zoals rijmschema’s en metrum in verschillende soorten gedichten je vreemd in de oren klinken, maak je dan geen zorgen! In dit artikel duiken we dieper in de wereld van limericks en leggen we uit wat dit allemaal betekent, hoe je zelf een limerick kunt schrijven, en waarom het de moeite waard is om dat te doen.
5 regels
AABBA-rijmschema
Humor en een punchline
Anapestisch trimeter
Wat zijn limericks gedichten?
Een limerick is vaak luchtig van toon, maar de structuur ervan is zeker geen grap. Limericks als poëzie zijn ontstaan als folkloristische drinkliederen in Engeland, vaak vol grofheden en onderwerpen die in beleefd gezelschap beter vermeden konden worden.
De poëtische vorm van de limerick volgt de structuur van de refreinen uit deze liedjes en bevat nog steeds vaak humor en vulgariteit, maar je kunt natuurlijk ook limericks schrijven die grappig zijn zonder de grofheden die populair waren bij zeelieden!
In tegenstelling tot epische poëzie zijn limericks bedoeld om plezier te brengen, met humor en soms zelfs grofheid of opmerkingen die je alleen in bepaalde gezelschappen kunt maken.
Een typische limerick bestaat uit vijf regels. Het AABBA-rijmschema betekent dat de eerste, tweede en vijfde regel op elkaar rijmen, terwijl de derde en vierde regel, die altijd korter zijn, onderling rijmen.
Als je weleens een limerick hebt gehoord, is de kans groot dat het iets is als: There once was a man from Nantucket. Helaas zijn de meeste versies van deze limerick niet geschikt om te herhalen, dus hier is een nettere versie die geschikt is voor iedereen:
"There once was a man from Nantucket,
Who kept all his cash in a bucket.
But his daughter, named Nan,
Ran away with a man,
And as for the bucket, Nantucket."
Hoewel deze limerick je misschien niet hardop aan het lachen maakt, illustreert hij perfect het rijmschema, het metrum en het woordspel dat essentieel is voor limericks.
Als je eerder limericks hebt gehoord, zul je ze automatisch lezen met de nadruk op de beklemtoonde lettergrepen die hen dat kenmerkende ritme geven. Bij het schrijven van een limerick heb je wat speelruimte in het aantal lettergrepen per regel, maar het aantal beklemtoonde lettergrepen mag niet variëren.
De langere regels (regel 1, 2 en 5) hebben drie beklemtoonde lettergrepen, terwijl de kortere regels (regel 3 en 4) er slechts twee hebben. Hoewel er vele manieren zijn om poëzie te schrijven, zoals het populaire slam poetry, is de limerick een strikte vorm waarbij minder vrijheid voor de dichter is.
Zoek je bijles Nederlands Haarlem of Nederlands bijles Eindhoven? Vind de perfecte privéleraar op Superprof!
De regels voor het schrijven van een limerick gedicht
Zoals met veel dingen in de literatuur, kunnen regels soms worden gebogen of gebroken, maar als je wilt dat je limerick echt als een limerick klinkt, zijn er een aantal basisregels waar je je aan moet houden:
- Limericks hebben vijf regels.
- Limericks volgen het AABBA-rijmschema.
- Regels 1, 2 en 5 hebben drie beklemtoonde lettergrepen, terwijl regels 3 en 4 er twee hebben.
- De vijfde regel bevat vaak een humoristische punchline.
- De punchline verwijst meestal terug naar de rijmwoorden van de eerste regel.
Door deze regels te volgen, zal je limerick authentiek klinken, hoewel je na wat ervaring meer kunt experimenteren met structuur en stijl.
Rijmschema’s in limerick gedichten
Zoals eerder genoemd, volgt een limerick het AABBA-rijmschema. Dit betekent dat de eerste, tweede en vijfde regels op elkaar rijmen, en dat de derde en vierde regels op elkaar rijmen. Hoewel sommige gedichten complexere rijmschema's kunnen hebben, werkt alleen deze structuur voor limericks. Als je een ander rijmschema zou gebruiken, zou je een heel ander soort gedicht krijgen.
Hier is nogmaals een voorbeeld van het rijmschema:
"There once was a man from Nantucket,
Who kept all his cash in a bucket.
But his daughter, named Nan,
Ran away with a man,
And as for the bucket, Nantucket."
In dit voorbeeld zijn de onderstreepte woorden de A-rijmwoorden en de dikgedrukte woorden de B-rijmwoorden.
Hoewel het herhalen van het rijmwoord in de vijfde regel vaak voorkomt, is het niet verplicht. Veel limericks gebruiken een nieuw woord aan het einde van de vijfde regel, wat zorgt voor meer variatie en verrassing in het rijm.
Ritme en metrum in limerick gedichten
In poëzie is ritme erg belangrijk, en limericks hebben een zeer duidelijk en herkenbaar ritme. Als je een limerick leest met een ander ritme, zul je merken dat het niet meer als een echte limerick klinkt.
Je bent misschien bekend met verschillende soorten sonnetten, die vaak gebruikmaken van jambische pentameter. Sonnetten worden anders gelezen dan limericks omdat hun metrum anders is.
Limericks gebruiken het anapestische metrum. Dit betekent dat de derde lettergreep wordt benadrukt, voorafgegaan door twee onbeklemtoonde lettergrepen. Zoals eerder vermeld, hebben de A-regels in een limerick drie beklemtoonde lettergrepen, terwijl de B-regels er slechts twee hebben.
Een eenvoudige manier om dit uit te leggen is door het ritme te vergelijken met een hartslag: da-DUM. De beklemtoonde lettergrepen zijn de "DUM." Bij een limerick ziet het patroon er als volgt uit:
da DUM da da DUM da da DUM
da DUM da da DUM da da DUM
da DUM da da DUM
da DUM da da DUM
da DUM da da DUM da da DUM
In tegenstelling tot haiku gedichten, kunnen bij limericks lettergrepen worden toegevoegd of weggelaten, maar hoe meer je afwijkt van dit ritme, hoe minder vloeiend de limerick zal aanvoelen.
Als we teruggaan naar ons eerdere voorbeeld, dat het AABBA-rijmschema volgt, kunnen we de beklemtoonde lettergrepen (in vet) benadrukken:
"There once was a man from Nantucket,
Who kept all his cash in a bucket.
But his daughter, named Nan,
Ran away with a man,
And as for the bucket, Nantucket."
Als je meer wilt leren over poëzie, overweeg dan poëzielessen te volgen. Deze lessen helpen je je creatieve vaardigheden te verkennen, geven waardevolle feedback en inspiratie, en helpen je om je unieke stem te ontwikkelen en je poëtische vaardigheden te verfijnen.
Ben je toevallig op zoek naar bijles voor je kind? Neem gerust een kijkje bij ons aanbod van ervaren privéleraren via Superprof. Klik hier om bijles Nederlands basisschool te vinden.
Tips voor het schrijven van een goed limerick gedicht
Net als bij alle kunst is een limerick subjectief. Naast het volgen van de regels en het lezen van andere limericks om een beter idee te krijgen van wat je moet doen, geven we hier nog wat extra advies om je limericks te verbeteren.
De regels helpen je een eind op weg, maar er is meer dan alleen de structuur, het rijmschema en het metrum dat een limerick goed maakt. Deze twee tips zullen je helpen je limerick te versterken:
- De eerste regel introduceert een persoon of plaats: de persoon of plaats uit de eerste regel maakt ook deel uit van het A-rijmschema. Dit helpt bij het vestigen van een ritme en structuur voor de rest van het gedicht.
- De laatste regel bevat de punchline: de situatie die in de eerste twee regels wordt opgebouwd, begint in de derde en vierde regel absurd of grappig te worden. De laatste regel geeft vaak een verrassende wending die het gedicht afrondt.
Als je net begint met het schrijven van limericks, kun je gebruik maken van een traditionele openingszin zoals:
"There once was a man/woman from [plaats]"
of
"There once was a man/woman called [naam]."
Vanaf daar kun je nadenken over voor de hand liggende rijmwoorden voor de tweede en vijfde regel. De derde en vierde regel zijn meestal korter en hier introduceer je iets grappigs of absurds.
Tijdens mijn onderzoek naar de beste tips en trucs voor het schrijven van limericks, kwam ik een online poëzie generator tegen. Tot mijn verrassing leverde dit prachtige gedichten op. Hoewel je niet kunt verwachten dat een online tool de subtiliteiten van poëzie beter begrijpt dan een mens, kan het toch een handig hulpmiddel zijn.
Hier is een voorbeeld van een limerick die gebruik maakt van deze regels:
"There was a young lady of Norway
Who hung by her toes in a doorway.
She said to her beau
‘Just look at me Joe,
I think I’ve discovered one more way."
Dit gedicht volgt de klassieke structuur en illustreert hoe een limerick humor en verrassing kan combineren.
Waarom je limerick gedichten zou moeten schrijven
Ondanks dat limericks vaak grappig en soms grof zijn, in tegenstelling tot de meer serieuze epos gedichten, kunnen ze je veel leren over poëzie. Ze helpen je namelijk begrijpen hoe rijmschema's, metrum en structuur werken, en deze elementen komen in bijna alle vormen van poëzie voor, of ze nu serieus of speels zijn.
Limericks bieden een geweldige manier om je creativiteit te uiten. Ze geven je de ruimte om te experimenteren met humor, woordspelingen en een vaste komische structuur. Veel creatieve mensen merken dat schrijven binnen een strikte structuur hen juist creatiever maakt en helpt om betere schrijvers te worden.
Limericks zijn bovendien kort en daardoor handig om te oefenen met schrijven. Hoewel ze niet de enige poëzievorm zijn met een strikte structuur, lenen limericks zich uitstekend voor het ontwikkelen van je vaardigheden door hun beknoptheid.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
