Schaken, in sommige kringen bekend als de Koning van bordspellen, bestaat al eeuwen. Sommige schaakspellen geven andere namen aan de stukken, zoals een olifant en een Mandarijn (het Chinese spel van Xiangqi). Shatranj-stukken voor Iraans schaken daarentegen lijken nauwelijks op de ridders, lopers en torens die de openingen en openingszetten vormen waarmee de Westerse wereld bekend is.
De huidige vorm van het schaakspel ontstond aan het einde van de 15e eeuw in Frankrijk. De vrouw van de Koning kreeg toen een belangrijkere rol, vandaar dat dat ook in het schaakspel gebeurde.
In de 18e eeuw kwam de schaaksport pas echt tot bloei, met name in Engeland en Frankrijk, later ook in Duitsland en - vooral - Rusland. In 1851 werd in Londen het eerste internationale schaaktoernooi gehouden.
Terwijl in het buitenland reeds grote kampioenen rondliepen en daar de schaaksport al flink in ontwikkeling was, was het in Nederland in het begin van de negentiende eeuw nog slechts een kunstzinnig spelletje dat voornamelijk door intellectuelen gespeeld werd.
Tijdens de negentiende eeuw onderging het schaken echter een groeispurt en schoten schaakverenigingen als paddenstoelen uit de grond. Dit leidde tot het ontstaan van de Nederlandse Schaakbond in 1873, een mijlpaal waarmee het schaken in Nederland de status van een erkende spelsport werd bereikt.
Superprof werd getriggerd door deze informatie en zocht uit hoe het er nu met schaken in Nederland voorstaat. We deden onderzoek in een aantal steden.
Schaakles in Amsterdam

Amsterdam is niet alleen een wereldstad, maar ook een studentenstad Zou het kunnen zijn dat onze hoofdstad de thuisbasis is van veel schaakliefhebbers?
Al in 1822 werd het Amsterdamse Schaakgenootschap (ASG) opgericht. In 1878 gevolgd door het Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap (VAS), dat nog steeds bestaat.
Er zijn behoorlijk wat schaakclubs en -verenigingen te vinden. Bovendien is er veel aandacht om kinderen te leren schaken. We noemen hier enkele voorbeelden.
Schaken Leren op School
Schaken wordt steeds populairder onder Amsterdamse basisschoolleerlingen. De Schaakbond Groot-Amsterdam (SGA) zet zich in om zoveel mogelijk leerlingen te bereiken. Hun bereik is veertien basisscholen uit Amsterdam-Centrum, Watergraafsmeer, Zeeburg, Zuid-Oost en Noord. Er worden schaaklessen gegeven in de buitenschoolse opvang.
Schaakvereniging Caissa Amsterdam
Deze schaakvereniging heeft twee locaties: een aan de Balistraat en een aan het Roelof Hartplein. Ze geven schaaklessen voor volwassenen. Het zijn doorlopende trainingen. Je schrijft je in per periode. De kosten zijn € 5,- voor les voor beginners en € 12,50 (leden: € 9,50) voor gevorderden. Een lidmaatschap voor senioren bedraagt gemiddeld € 140,- per jaar.
Caissa heeft ook een jeugdafdeling, Jong Caissa. Complete beginners tot circa acht jaar oud die alles nog moeten leren, worden geplaatst in een beginnersgroepje. Na afloop van de les spelen de kinderen competitie. Als ze klaar zijn met hun partij kunnen ze terecht bij een van de leraren of vrijwilligers voor de zogeheten matoefeningen waarbij ze mat leren zetten met beperkt materiaal, of kunnen ze een ander Caissa jeugdlid uitdagen voor een ladderpartij.
De aspiranten zijn de meer gevorderde jeugdspelers. Zij beginnen de avond met een serieuze competitiepartij waarbij het opschrijven van de zetten verplicht is en er niet gepraat mag worden tijdens de partij. Net als bij de senioren dus. Na hun competitiepartijen is het tijd voor de schaaktraining.
Voor jeugdleden (jonger dan 20 jaar) kost het lidmaatschap ongeveer € 100,- per jaar.
Schaakles in Rotterdam

Studies hebben aangetoond dat schaken een geweldige manier is om je vermogen om beslissingen te nemen, te redeneren en te onthouden, en om te plannen en strategieën te ontwikkelen, te verbeteren. Het is ook een grote hulp bij het oppikken en gebruiken van informatie. Deze vaardigheden worden gezamenlijk cognitieve vaardigheden genoemd.
Tegenwoordig maken scholen en onderwijsprofessionals zich druk over de cognitieve vaardigheden van leerlingen en om die vaardigheden te ontwikkelen of te verbeteren wordt schaakles als een hulpmiddel gezien. Kinderen in Rotterdam kunnen terecht om te leren schaken bij:
De Koddige Koning
Deze jeugdschaakvereniging in Rotterdam heeft drie locaties, te weten aan de Boomgaardsstraat, Heemraadstraat en Maastunnelplein. Ze geven les aan kinderen van zeven tot en met twintig jaar.
Ze hebben een verdeling in zeven leeftijdscategorieën; beginnend bij A met jongeren tot en met twintig jaar en als laatste H met kinderen tot zeven jaar en andere leeftijden daar tussenin.
De contributie bedraagt € 75,- per jaar.
In Rotterdam is de Stichting Schoolschaak belangrijk. De Stichting richt zich op het (faciliteren van) school schaken voor alle leerlingen op alle basisscholen. Hun streven is, dat Op termijn wordt op 80% van de Rotterdamse Basisscholen schaken aangeboden als schoolactiviteit en/of naschoolse activiteit.
We kunnen stellen dat het begin er is.
Schoolsportvereniging Rotterdam
Deze vereniging verzorgt schaaklessen op een aantal basisscholen (groep drie tot en met acht) in Rotterdam. We noemen er een paar:
- Oscar Romeroschool, Isaac Huberstraat, Crooswijk. Elke woensdag van 12.45 uur tot 14.00 uur. Kosten € 90,- per jaar;
- Basisschool Globetrotter Katendrecht, Maashavenkade. Elke woensdag van 14.15 uur tot 15,15 uur. Kosten € 180,- per jaar;
- Mariaschool, Taandersplein. Elke woensdag van 14.45 uur tot 15.45 uur. Kosten € 75,- per jaar.
Is het lastig om de contributie te betalen? Het Jeugdfonds Sport & Cultuur helpt! Het Jeugdfonds Sport & Cultuur betaalt de contributie en/of benodigdheden voor kinderen en jongeren uit gezinnen waar thuis te weinig geld is.
Schaakles in Utrecht
Naast lid te worden van een schaakverenigingen in Utrecht zou je ook kunnen overwegen om online te leren schaken.
Je kunt gewoon naar Schaakzone.nl gaan om te leren schaken en gratis hun cursus volgen of naar YouTube gaan om een paar video's te bekijken over schaken.
Toegegeven, online schaaklessen zijn overal in het land toegankelijk, van Groningen tot Maastricht en overal daartussenin. Toch mogen ze genoemd worden.
Andere websites waar je kunt leren schaken, zijn onder meer:
- Chessity.com;
- Chess24.com;
- Chess.com;
- Lichess.org;
- Internet Chess Club;
- Playchess.com;
- Free Internet Chess Server;
- Schaakmatties (speciaal voor kinderen).
Een Online Bijlesdocent voor Schaaklessen
In deze dagen van virtueel leren kan het vinden van een schaakleraar online gemakkelijker zijn dan het vinden van een meester voor een persoonlijke les, althans op sommige plaatsen. En zoals het hoort, leidt Superprof het peloton.
Superprof heeft honderden schaakleraren verspreid over de hele wereld. Want of je nu in Rotterdam of elders in Nederland woont, online is alles mogelijk. Leer schaken met Superprof!
Alle schaakdocenten van Superprof bieden hun eerste les gratis aan en de meeste hebben eveneens getuigenis van hun vaardigheden, zowel wat betreft hun diepgaande kennis van het spel als hun vaardigheid om leerlingen te leren spelen.
Schaakles in Eindhoven

Behalve lid worden van een schaakvereniging kunnen kinderen in Eindhoven op vrijwillige basis op school leren schaken. Deze schaaklessen op deze scholen worden allemaal georganiseerd door 040schaakt. Deze organisatie wil zoveel mogelijk kinderen in Eindhoven kennis laten maken met schaken. Ze organiseren naschoolse schaaklessen gegeven door bevoegde docenten. Zij geven les op de volgende scholen:
- Salto Basisschool, een Internationale school aan de Reigerlaan, in Eindhoven. De lessen zijn bestemd voor alle leerlingen uit de groepen drie t/m acht. De kosten bedragen € 25,00 voor zes lessen van een uur;
- Basisschool de Boschuil, Kiplinglaan in Eindhoven biedt schaaklessen aan in de naschoolse opvang;
- Basisschool De Boog, Koudenhovenseweg Zuid in Eindhoven. Deze school is een onderdeel van Kindcentrum de Boog, een centrum waar kinderen tussen de nul en dertien jaar opvang en onderwijs krijgen. Naast Basisschool De Boog zit ook Korein. Zij verzorgen de voor- en naschoolse opvang. Bij de naschoolse opvang worden er ook schaaklessen gegeven;
- Basisschool ’t Slingertouw gevestigd in de wijk Meerwijk in Eindhoven. Ze hebben twee locaties. Voor beide locaties is de partner Korein Kinderplein. Daar kunnen de basisleerlingen schaaklessen volgen.
Iedereen kan een potje schaken op het schaakplein in Woensel-West
In de corona periode hebben vier studenten van de Technische Universiteit Eindhoven een schaakclub opgericht, Student Chess Club Eindhoven Noesis genaamd. Ben je student? Ze zijn nog steeds op zoek naar leden!
Schaakles in Den Haag
The Queen's Gambit, dat Netflix-programma waar iedereen het over heeft, draait om schaken. Nou, meer specifiek, rond een schaker en haar gevecht met een verslaving die, hoe hopeloos ook, haar niet van haar spel kon brengen.
Ken je Anish Giri?
Anish Koemar Giri werd in Rusland geboren, maar woont sinds 2008 woont in Nederland (Rijswijk, vlakbij Den Haag). Hij komt voor Nederland uit als schaakgrootmeester met de Nederlandse nationaliteit.
Giri stond bekend als een wonderkind. Op 17-jarige leeftijd had hij een FIDE-rating van 2701 (juli 2011). Hiermee stond hij 41e in de top 100 van de Wereldschaakbond en 1e op de wereldranglijst voor spelers tot 18 jaar.
Je kunt meer over Anish Giri te weten komen op zijn eigen website. Je kunt hem ook volgen op YouTube.

Heb je zijn partijen gezien en zou je het ook wel willen leren, Den Haag biedt veel mogelijkheden. Als voorbeeld geven we je:
Discendo Discimis (DD)
Dit Schaakgenootschap in van Speijkstraat in Den Haag werd opgericht in 1852. DD werd zesmaal clubkampioen van Nederland, voor het eerst in 1927/28 en voor het laatst in 1955/56. Met een ledental dat de laatste jaren schommelt rond de 110 schakers is DD nog steeds één van de grootste verenigingen binnen de regio van de Haagse Schaakbond (HSB).
Naast allerlei andere schaakactiviteiten biedt DD ook schaaklessen voor jongeren. Natuurlijk kun je ook tegen elkaar spelen. Soms wordt er een speciale jeugd schaaktrainer voor jongeren ingehuurd, of helpen leden bij de jeugdtraining.
Je moet wel lid zijn. Het lidmaatschap voor jongeren tot twintig jaar bedraagt € 90,- per seizoen.
Schaakvereniging Voorburg
Op een steenworp afstand van Den Haag, aan de Elzendreef in Voorburg kunnen - naast allerlei andere schaakactiviteiten - kinderen vanaf zes jaar leren schaken. Bij Schaakvereniging Voorburg blijven jongeren bij de jeugd spelen tot een leeftijd van ongeveer veertien jaar. Als een jeugdschaker zich sneller dan gemiddeld ontwikkelt, dan kan er vanaf een leeftijd van elf of twaalf jaar bij de senioren worden gespeeld. Voor de jeugd bedraagt het lidmaatschap € 115,00 per jaar, inclusief de lessen.
Zoals Anish Kiri laat zien, kan een persoon zijn leven volledig bouwen rond zijn liefde voor schaken. Als je je echter niet kunt voorstellen dat de toekomst van je kind om schaken draait, zal het leren van de vaardigheden die nodig zijn om goed schaken te leren, hen helpen zich voor te bereiden op hun toekomst.
Als het om werk, financiën en het leven in het algemeen gaat, moeten we weten hoe we een strategie moeten uitstippelen, toch?