Als docent daagde ik mijn studenten altijd uit om kritisch te denken. Tijdens mijn lessen hadden we een activiteit waarbij we steeds weer de vraag 'Waarom?' stelden, totdat we tot de diepste oorzaken van een bepaalde handeling of situatie doordrongen. Op een bepaald moment in die les gaf een student niet het antwoord "Waarom?", maar zei simpelweg "Niet waarom!". Vanaf dat moment noemden we haar Niet-Waarom; een grappig geheimpje tussen ons. Ze veranderde haar gebruikersnaam op sociale media in Niet-Waarom en gebruikt die naam nog steeds.
Ada, oftewel Niet-Waarom, vertegenwoordigt het gangbare denken. De meesten van ons gaan door het leven zonder veel vragen te stellen en zonder ons af te vragen. Totdat iets verwoestends ons uit onze comfortzone haalt. Natuurlijk willen we dan weten waarom dit gebeurt. Een apart artikel licht alle redenen toe voor de inflatie die momenteel Nederland treft. Maar om een dieper begrip te krijgen van inflatie als economisch fenomeen, moeten we begrijpen:
- Het onderscheid tussen monetair en fiscaal beleid en hoe ze inflatie vormgeven.
- Wat buitenlandse handel te maken heeft met inflatie.
- Hoe de wet van vraag en aanbod de inflatie beïnvloedt.
- Wat ingebouwde inflatie is.
- De verschillende soorten inflatie.
Over het algemeen weet bijna iedereen dat inflatie betekent dat de prijzen van goederen en diensten stijgen. Maar nu willen we begrijpen: waarom gebeurt inflatie eigenlijk? Dit artikel heeft tot doel inflatie en de werkelijke economische impact ervan op consumenten en producenten uit te leggen.
Oorzaken hoge Inflatie: Begrijp de Termen
Inflatie begint aan de top. Overheden hebben er belang bij om hun economieën stabiel te houden, dus zetten ze verschillende strategieën in om de zaken in evenwicht te houden. De wereldwijde markten, zowel financieel als op het gebied van handel, oefenen invloed uit op de inflatie. De derde belangrijke factor die de inflatie beïnvloedt, is het streven van bedrijven naar winst. Zelfs jij, als consument, speelt een rol bij het vormgeven van de inflatie. Maar hoe dragen we allemaal ons steentje bij?
Monetair Beleid
Laten we eens kijken naar het monetair beleid, dat zich richt op het beheersen van de geldhoeveelheid in de economie. De overheid kan besluiten om 'meer geld bij te drukken', wat betekent dat er meer valuta in omloop wordt gebracht. Dit expansieve beleid heeft tot doel de economie te stimuleren. In tijden van hoge inflatie voert de overheid juist een samentrekkingsbeleid uit: ze halen valuta uit omloop. Als alternatief kan de overheid de rentetarieven aanpassen voor zeer korte termijn leningen, het soort leningen dat plaatsvindt wanneer banken geld aan elkaar lenen.
Expansief beleid wordt meestal gebruikt om de werkloosheid te verlagen en lenen en uitgeven aan te moedigen, vooral tijdens een recessie. Samentrekkingsbeleid is ontworpen om precies het tegenovergestelde te bereiken. Een te strenge samentrekking zou de economie echter in een recessie kunnen duwen. Nederland vertrouwt al sinds de jaren 1980 grotendeels op monetair beleid om de inflatie te beheersen, net als veel andere landen.
Fiscaal Beleid
Laten we eens kijken naar fiscaal beleid, dat draait om hoe de overheid geld gebruikt om de inflatie te beheersen. De Nederlandse centrale bank, De Nederlandsche Bank (DNB), kan aanbevelen dat de overheid belastingen verhoogt of bezuinigt op overheidsuitgaven om de vraag naar goederen en diensten te verminderen. Fiscaal beleid biedt de overheid een manier om begrotingsoverschotten op te bouwen die ze later kunnen gebruiken om prijzen stabiel te houden wanneer de inflatie te hoog wordt of om een snelgroeiende economie af te remmen. Sommigen beweren echter dat fiscaal beleid niet effectief is om de inflatie te beheersen.
Wisselkoersen
De waarde van de Nederlandse valuta is losjes gekoppeld aan de waarde van de Amerikaanse dollar, net als bij veel andere landen. In theorie geeft dit de euro stabiliteit. Echter, naarmate de inflatie in de VS stijgt en daalt, doet dit ook de inflatie in Nederland. Tegenwoordig gebruiken de meeste landen een zwevende wisselkoers in plaats van een vaste wisselkoers. Dit stelt landen in staat om hun valuta aan te passen om economische schokken op te vangen, zoals economische recessies, en prijzen stabiel te houden.
Leer veel meer over wisselkoersen. Huur gerust een economie docent in en volg bijles bij jou in de buurt. Via Superprof is dat mogelijk!
Wat de Markt Zal Dragen
Econoom Milton Friedman beweerde dat het genereren van winst voor aandeelhouders de primaire doelstelling is van bedrijven, niet alleen het leveren van goederen en diensten aan consumenten. Sinds hij deze verklaring in de jaren 1980 maakte, zijn bedrijven zich steeds meer gaan richten op het testen van 'wat de markt zal dragen' om maximale winst te behalen. Als consumenten bereid zijn €5 te betalen voor een kopje koffie, dan is er wellicht ruimte om de prijs nog verder te verhogen. Daarom blijft de koffiezaak de prijs per kopje verhogen, totdat consumenten weigeren nog meer te betalen. Op dat moment heeft de koffiezaak de grens bereikt van wat de markt zal dragen.
Friedman geloofde dat alleen monetair beleid inflatie kon beheersen. Hij was van mening dat bedrijfsleiders beter in staat zouden zijn om economisch beheer uit te voeren dan overheidsinstanties. Hij pleitte voor de privatisering van publiek eigendom om maximale winst te genereren. Hij was financieel adviseur van zowel Ronald Reagan als Margaret Thatcher, wat de economische koers van beide landen verklaart.
Leer alles over economie van A tot Z met behulp van economie lessen. Op Superprof bieden we de privélessen die jij nodig hebt!
Koopkracht
Stel je voor, je verdient hetzelfde salaris als vorig jaar, maar je kunt niet zoveel kopen als voorheen omdat alles duurder is geworden. In economische termen betekent dit dat je koopkracht is afgenomen. Naarmate je koopkracht afneemt, kun je minder goederen en diensten kopen. Dit vermindert de vraag naar goederen en diensten en kan mogelijk leiden tot economische onevenwichtigheden.
Drie Soorten Inflatie
In vergelijking met andere spelers in de economie die weten hoe ze inflatie kunnen begrijpen en in hun voordeel kunnen laten werken, zijn consumenten kwetsbaarder voor economische veranderingen. In tegenstelling tot de overheid hebben ze geen mogelijkheid om geld bij te drukken. In tegenstelling tot bedrijven kunnen ze niet simpelweg vragen wat de markt bereid is te betalen voor hun arbeid om hun winst te maximaliseren. Consumenten en de economie worden verder beïnvloed door drie soorten inflatie.
Vraag-Pull Inflatie
Na de COVID-lockdowns waren we allemaal klaar om het stimuleringsgeld dat de overheid verstrekte uit te geven. Echter, problemen in de aanbodzijde lieten ons weinig keus om het geld aan uitgaven te besteden. Met andere woorden, de vraag van consumenten naar goederen overtrof wat direct beschikbaar was en wat op korte termijn kon worden geproduceerd. De hoge vraag naar beperkte voorraden leidde tot inflatie. De toegenomen geldhoeveelheid - het stimuleringsgeld dat de overheid tijdens de lockdowns heeft verstrekt - heeft het huidige inflatieprobleem verergerd.
Kosten-Push Inflatie
Fabrieken over de hele wereld sloten vanwege COVID, waardoor de vraag naar goederen minimaal was en de voorraden die winkels in evenwicht hielden, opraakten gedurende enkele maanden. Echter, het aanhoudende gebrek aan economische activiteit veroorzaakte aanbodschokken en leidde tot kosten-push inflatie, een andere term voor dit fenomeen. Natuurrampen zoals branden, overstromingen, pandemieën en oorlogen - alles wat een tekort aan goederen en diensten veroorzaakt - kunnen kosten-push inflatie in gang zetten.
Ook hogere productiekosten dragen bij aan kosten-push inflatie, inclusief de prijs van grondstoffen om goederen te produceren en stijgende lonen. Naarmate de koopkracht van consumenten afneemt, vragen ze om hogere lonen. Dit zet een loon-prijs spiraal in beweging, waarbij hogere lonen leiden tot hogere productiekosten, wat op zijn beurt leidt tot hogere prijzen, wat de vraag naar nog hogere lonen stimuleert.
Leer je graag meer over kosten-push inflatie? Boek gerust bijles bij een economie docent via Superprof! De bijlesdocenten van Superprof helpen je graag!
Ingebouwde Inflatie
De huidige kosten-push en vraag-pull inflatie die we momenteel meemaken, zijn verbonden met een enkel gebeurtenis: de coronaviruspandemie. Als we echter een breder perspectief op inflatie werpen, ontdekken we ingebouwde inflatie. Deze wordt veroorzaakt door eerdere economische gebeurtenissen en is direct gerelateerd aan de loon-prijs spiraal. Dit staat ook bekend als 'katerinflatie'.
Werknemers streven ernaar dat hun salarissen de kosten van levensonderhoud bijhouden. Ze hebben geleerd dat een loonsverhoging vaak leidt tot prijsstijgingen. Daarom pleiten ze voor hogere lonen dan strikt noodzakelijk is. Als ze in hun onderhandelingen succesvol zijn, zal hun werkgever uiteindelijk de prijzen nog verder verhogen om het verlies aan winst goed te maken.
Een dergelijke spiraal kan inflatieverwachtingen creëren. Zowel werknemers als werkgevers verwachten dat de inflatie zal aanhouden, dus blijven ze vragen om hogere lonen en hogere prijzen stellen. Wat begon als een enkele inflatieschok als gevolg van een kosten-push evenement zoals COVID, kan uiteindelijk leiden tot aanhoudende en groeiende inflatie. Uiteindelijk profiteert niemand daar echt van. Niemand?
Redenen voor Inflatie stijgt: Winst
Inflatie treft niet iedereen op dezelfde manier. Wat je verliest aan koopkracht, kunnen investeerders juist winnen. Laten we de vastgoedmarkt als voorbeeld nemen. In tijden van hoge inflatie zullen banken terughoudend zijn om hypotheken te verstrekken. Maar een investeerder met voldoende middelen om onroerend goed zonder lening te kopen, zal profiteren van de stijgende waarde van onroerend goed. Dit is precies wat er gebeurde in de Verenigde Staten na de ineenstorting van de huizenmarkt in 2008. Die investeringsmaatschappijen maken nu nog steeds aanzienlijke winsten omdat ze deze eigendommen verhuren voor aanzienlijke bedragen.
De voedselindustrie haalt aanzienlijke voordelen uit inflatie. Ze geven verschillende redenen aan om hogere prijzen voor hun producten te rechtvaardigen. Hoewel arbeidstekorten ergens onderaan de lijst staan, nemen stijgende lonen een belangrijke plaats in. Problemen met de toeleveringsketen en tekorten aan grondstoffen zijn de belangrijkste drijfveren. Momenteel leiden hogere graanprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne tot aanzienlijke prijsstijgingen in tarweproducten. 'Shrinkflation', een methode waarbij ze minder product aanbieden tegen dezelfde prijzen als voor de inflatie, is een andere manier waarop ze hun winst maximaliseren.
Ook de energiesector plukt de vruchten van inflatie. Ze hebben eveneens een hele reeks excuses om recordprijzen te rechtvaardigen, variërend van de oorlog in Oekraïne tot klimaatverandering. In 2021, toen de meeste mensen thuis bleven vanwege de lockdowns, was er weinig vraag naar benzine. Lege kantoorgebouwen hadden weinig energie nodig. Maar zodra de lockdowns werden opgeheven, konden energieproducenten de prijzen vragen die de markt kon dragen om hun verliezen van het voorgaande jaar goed te maken.
Wie profiteert er echter niet van inflatie? Gepensioneerden en anderen met een vast inkomen. Huurders en mensen met lage lonen. Iedereen die geen vermogen opbouwt uit bezittingen. Voor ons, zelfs als we weten hoe we ons budget moeten beheren tijdens inflatie, levert het geen extra winst op.
Vond je dit artikel leuk? Laat een beoordeling achter!
Laden...
